Të punësuarit aktual rrezikojnë të humbasin pensionet në pleqërinë e tyre, pasi shumë prej punëdhënësve edhe në entet publike nuk i paguajnë sigurimet shoqërore duke bërë që stoku i borxhit në këtë zë të rritet vit pas viti.
Në raportin vjetor të vitit 2024, Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve njoftoi se borxhi tatimor në formën e sigurimeve shoqërore të papaguara arriti në 24.4 miliardë lekë me rritje vjetore 8.4 për qind.
Rritja progresive e borxhit ndaj sigurimeve po vjen në raport të zhdrejtë më angazhimin e qeverisë, e cila ka ndërmarrë një fushatë që vitin e kaluar për të luftuar punën e zezë në kuadër të një reforme në proces për skemën publike të pensioneve.
Teksa pensionistët shqiptare kanë pagesat më të ulëta në Rajon dhe shumë poshtë minimumit jetik bizneset dhe entet publike rrisin viti pas viti detyrimet e papaguara të sigurimeve.
Ekspertët të Institutit të Sigurimeve Shoqërore pohojnë se ndryshe nga detyrimet e tjera që shtetit mund t’i krijohen nga mos-pagesa e taksave të tjera, efektet negative që ka borxhi i sigurimeve shoqërore janë të shumëfishta. Dëmi në përfitime në vlerë monetare është shumë më i madh se pagesa e kryer tani dhe, nga ana tjetër, pasojat sociale që u krijohen personave janë të pamatshme.
Në vitin 2014 kur qeveria Rama 1 nisi punën gjeti 9 miliardë lekë borxhe të papaguara nga qeverisja e djathtë.
Më zbulimin e këtij detyrimi dhe shlyerjen e tij një seri rregullash dhe ligjesh u miratuan me qëllim më qëllim që të mbyllej rrjedhja e krijimit të borxheve të reja. Të dhënat e fundit tregojnë se stoku i detyrimeve për sigurimet e pa-paguara ndërmjet 2014-2024 u rrit me 171 %.
Detyrimet u përkasin si enteve publike dhe pushtetit lokal ashtu edhe bizneseve private. Nëse bizneset nuk paguajnë në kohë detyrimet për punonjësit, llogaritë bankare të tyre bllokohen. Për institucionet shtetërore, puna ndryshon. Llogaritë bankare të ndërmarrjeve të ujësjellësit është vështirë të bllokohen për shkak të funksionit strategjik që kanë në shërbimet ndaj publikut.
Toleranca ndaj enteve të shtetit është “zyrtarizuar” pasi shteti presupozohet që të shlyejë detyrimet në një moment të dytë, pasi ka krijuar borxhin.
Ndryshimet që janë bërë në ligjin e proceduarve tatimore lejojnë pagesën me këste të detyrimeve të prapambetura të bizneseve. Por kjo praktikë nuk vlen për pagesën e borxheve të sigurimeve shoqërore.
Marrëveshja për pagesë me këste mund të lidhet për detyrime tatimore të vendosura nga administrata tatimore për një vlerësim tatimor të kryer, sipas nenit 68, si dhe për detyrime tatimore të vetëdeklaruara nga tatimpaguesi.
Përjashtimisht, administrata tatimore nuk hyn në një marrëveshje të pagesës me këste për detyrim tatimor të vetë-deklaruar nga tatimpaguesi, i cili është llogaritur, ose mbledhur, ose mbajtur prej tij, përfshirë kontributet e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore” thuhet në ligjin e procedurave tatimore./ Monitor.al
