Një nga lidhjet më të rëndësishme në historinë politike moderne të SHBA-së zyrtarisht ka marrë fund.
Elon Musk dhe Donald Trump kanë ndjekur rrugë të ndara pas gjashtë muajsh, gjatë të cilëve u bënë alter egot e njëri-tjetrit ose ndoshta më shumë.
Nuk ka dyshim - pas asaj që Trump ka deklaruar hapur - se Musk ishte një katalizator dhe një faktor kyç që presidenti i 45-të i SHBA-së të bëhej i 47-ti.
Manjati dhe biznesmeni shumëplanësh Musk mbështeti Trump në një moment kritik të zgjedhjeve, kur përqindjet e kandidatit të atëhershëm demokrat Joe Biden filluan të rikuperoheshin dhe hendeku dyshifror u zvogëlua ndjeshëm.
Njeriu më i pasur në botë, me lëvizje të njëpasnjëshme, pasi bëri të ditur se do të mbështeste Trump, fillimisht e vendosi X (ish Twitter) në shërbim të kandidatit presidencial.
Musk menjëherë vazhdoi të bënte injeksione të konsiderueshme prej disa milion dollarësh në fushatën e Trump, injeksione që u shndërruan në një thes prej milionash kur Biden u mënjanua dhe Kamala Harris mori frenat për demokratët .
Paratë e Musk mund të kenë luajtur një rol shumë të rëndësishëm, pasi Harris mund të jetë mundur nga Trump, por gjatë zgjedhjeve ajo fjalë për fjalë theu të gjitha rekordet në aspektin e sponsorizimit.
Musk, me paratë e hedhura dhe X, arriti jo vetëm ta mbante lart popullaritetin e Trump, por që nga momenti që u njoftua partneriteti i tij me presidentin e vendit, tubimi republikan u rrit ndjeshëm.
Ka prova dhe të dhëna që po shfaqen gradualisht në domenin publik dhe tregojnë se fitorja e Trump në katër nga shtetet kryesore (shtete të përmbysura) ishte kryesisht vepër e Musk.
Fillimi i fundit
Pavarësisht se mban lidhje të ngushta me Presidentin Trump, largimi i Musk nga makineria qeveritare vjen pas një rënie graduale, por të qëndrueshme të ndikimit të tij.
Që nga inaugurimi i Trump, sipërmarrësi miliarder është shfaqur si një figurë e shquar në rrethin e ngushtë të presidentit - i shquar, provokues dhe i pavullnetshëm për të ndjekur normat e vendosura politike.
Në Konferencën vjetore Konsultative Politike të Popullit Konservator (CPAC) në shkurt, ai nxori një sharrë elektrike metalike të kuqe dhe deklaroi: "Kjo është sharra elektrike për burokracinë".
Gjatë fushatës, Musk kishte deklaruar se programi DOGE mund të shkurtonte të paktën 2 trilionë dollarë në shpenzimet federale.
Sipas DOGE, kursimet deri më tani arrijnë në 175 miliardë dollarë - një shifër që është ende e pamundur të verifikohet.
Musk nuk e ka fshehur kurrë përbuzjen e tij për personelin federal, nëpunësit civilë. Veçanërisht, ai kishte parashikuar se heqja e "punës së privilegjuar nga distanca gjatë COVID" do të çonte në "një valë dorëheqjesh vullnetare, të cilat ne i mirëpresim".
Megjithatë, me kalimin e kohës, disa anëtarë të Kabinetit, të cilët fillimisht ishin impresionuar nga veprimi "anti-sistemik" i Musk, filluan të shprehnin rezerva në lidhje me praktikat e tij.
Sipas burimeve, ata u bënë më të sigurt në rezistencën ndaj presionit të tij për të shkurtuar stafin, të mbështetur nga ndërhyrja e Trump në fillim të marsit, i cili kujtoi se vendimet përfundimtare për stafin merren nga ministrat, jo nga Musk. Përplasjet e tij me ministrat e lartë nuk vonuan shumë.
Musk thuhet se u grind me Sekretarin e Shtetit Marco Rubio , Sekretarin e Transportit Sean Duffy dhe Sekretarin e Thesarit Scott Besant .
Ai nuk hezitoi ta quante këshilltarin tregtar Peter Navarro "idiot" dhe "më budalla se një thes me tulla".
Megjithatë, vetë Navarro i minimizoi komentet, duke thënë: "Më kanë thënë edhe më keq". Në muajt e fundit, Musk kishte filluar të sinjalizonte fundin e shërbimit të tij publik, duke shprehur zhgënjim për pamundësinë e tij për të bërë shkurtime më drastike të shpenzimeve.
Gjatë një konference telefonike për Teslën më 22 prill, ai e bëri të qartë se do ta zvogëlonte ndjeshëm përfshirjen e tij në punët qeveritare, duke u përqendruar në aktivitetet e tij të biznesit.
DOGE mbetet
Mandati 130-ditor i Musk si këshilltar i posaçëm qeveritar ishte i paracaktuar, Shtëpia e Bardhë publikoi një memo më 30 maj. Megjithatë, administrata ka thënë se Departamenti i Ekonomisë për ristrukturimin dhe zvogëlimin e qeverisë federale do të mbetet dhe do të vazhdojë punën që Musk “e frymëzoi”.
Disa ministra janë tashmë në konsultim me Shtëpinë e Bardhë mbi hapat e mëtejshëm, me qëllim që të mos i largojnë më tej republikanët në Kongres.
Edhe pse krerët e ministrive do të mbajnë disa nga mjetet dhe mekanizmat e DOGE-së, ata pritet të lëvizin në drejtim të rifitimit të kontrollit mbi buxhetet dhe stafin që Musk ua kishte privuar.
"Misioni i DOGE-së do të forcohet me kalimin e kohës, pasi do të bëhet një mënyrë e re operimi për të gjithë administratën", tha vetë Musk në intervistën e tij të fundit.
Trump dhe DOGE kanë arritur të zvogëlojnë fuqinë punëtore të shërbimit civil federal me gati 12% - ose 260,000 pozicione - nga afërsisht 2.3 milion punonjës të saj, kryesisht përmes kërcënimeve për pushime nga puna, pagesa për ndërprerje të punës dhe ofertave për pension të parakohshëm.
Megjithatë, rruga e DOGE nuk ka qenë pa pengesa. Në disa raste, gjykatat federale kanë pezulluar vendimet për të eliminuar agjencitë menjëherë pasi DOGE ndërhyri. Në të njëjtën kohë, shkurtimet në staf dhe fonde kanë shkaktuar vonesa në prokurim, rritje të kostove dhe një ikje të trurit nga shkenca dhe teknologjia.
Burimi më i fundit i fërkimit ndodhi të martën e kaluar, kur Musk kritikoi ashpër projektligjin republikan për taksat dhe buxhetin që aktualisht është duke u diskutuar në Kongres .
"Jam thellësisht i zhgënjyer nga kjo paketë masive shpenzimesh, e cila në fakt rrit deficitin buxhetor në vend që ta zvogëlojë atë, duke minuar punën që po bën ekipi i DOGE", tha ai për CBS News. Sipas një burimi, kritikat televizive të Musk për projektligjin e Trump zemëruan zyrtarë të lartë të Shtëpisë së Bardhë.
Veprimi i tij politik ka shkaktuar reagime negative: protesta, kritika dhe presion nga investitorët që kërkojnë që ai të japë dorëheqjen nga roli i tij si këshilltar i Trump dhe të përqendrohet më shumë në menaxhimin e Teslës, e cila është vënë nën presion për shkak të rënies së shitjeve dhe vlerës së aksioneve.
Musk, personi më i pasur në botë, ka mbrojtur rolin e tij si një zyrtar i pazgjedhur që ka gëzuar pushtet të paparë nga Trump për të shpërbërë pjesë të qeverisë amerikane. Duke shpenzuar gati 300 milionë dollarë. Pasi dhuroi 100 milionë dollarë për Trump dhe republikanë të tjerë vitin e kaluar, Musk tha muajin e kaluar se do të ulte ndjeshëm shpenzimet e tij politike. "Mendoj se kam bërë mjaftueshëm", tha ai në një forum ekonomik në Katar .
Politika është një sport i shtrenjtë
Numrat nuk e tregojnë gjithmonë të vërtetën, por sigurisht që nuk gënjejnë kurrë. Musk shpenzoi qindra miliona dhe kohë të konsiderueshme larg bizneseve të tij shumë fitimprurëse për t'iu përkushtuar asaj që ai e përshkroi si "puna e jetës" e tij. Në detaje, Musk i ka dhënë fushatës Trump:
■ Donacionet totale: Kontributet e tij në përpjekjet e fushatës së Trump tejkaluan 290 milionë dollarë gjatë ciklit zgjedhor të vitit 2024 (burimi: CNN International).
■ America PAC: Ai dhuroi afërsisht 238 milionë dollarë për America PAC, një super PAC që ai themeloi për të mbështetur fushatën e Trump, duke u përqendruar kryesisht në rritjen e pjesëmarrjes së votuesve në shtetet kritike.
■ RBG PAC: Musk ishte donatori i vetëm i RBG PAC, duke kontribuar 20.5 milionë dollarë. Ky PAC transmetoi reklama kontroverse që lidhnin qëndrimin e Trump mbi abortin me atë të gjyqtares së ndjerë Ruth Bader Ginsburg.
■ Kontribute të tjera: Përveç kësaj, ai dhuroi 3 milionë dollarë për MAHA Alliance, një super PAC që promovon mbështetësit e Robert F. Kennedy Jr. në mbështetje të Trump, dhe 1 milion dollarë për Komitetin Trump 47, një komitet i përbashkët për mbledhjen e fondeve për fushatën Trump dhe Komitetin Kombëtar Republikan.
Implikimet për Muskun
■ Tesla Inc.: Aksionet e Teslës kanë qenë të paqëndrueshme gjatë katër muajve të fundit. Më 29 maj, çmimi i aksioneve ishte 363.13 dollarë, një rritje prej 1.75%. Përfshirja politike e Musk, veçanërisht lidhja e tij me Trump, ka ngritur shqetësime midis investitorëve. Disa e kanë nxitur atë të rifokusohet në biznesin kryesor të Teslës, nga frika se përçarjet politike mund të ndikojnë negativisht në performancën e kompanisë.
■ X (më parë Twitter): Nën pronësinë e Musk, vlera e platformës X ka rënë ndjeshëm. Fidelity vlerësoi në tetor 2024 se vlera e kompanisë kishte rënë me 79% krahasuar me çmimin fillestar të blerjes së Musk. Platforma është përballur me një numër problemesh, duke përfshirë ndryshimet në politikat e saj të menaxhimit të përmbajtjes dhe shqetësimet e reklamuesve, të cilat kanë kontribuar në rënien e saj.
■ SpaceX: Edhe pse të dhënat specifike financiare për SpaceX gjatë katër muajve të fundit janë të kufizuara, kompania vazhdon të sigurojë kontrata qeveritare dhe të përparojë iniciativat e saj hapësinore./Marrë nga Prothema.gr
