MAGAZINË /

Ndihmoi tre shtete të zhvillonin një bombë bërthamore, shkencëtari që u bë 'spiuni më i rrezikshëm në histori'

Por pa e ditur kolegët e tij apo shërbimet e sigurisë të asnjërit vend, Fuchs po ia kalonte Bashkimit Sovjetik çdo sekret që i binte në duart e tij.

Shkruar nga B.SH
Ndihmoi tre shtete të zhvillonin një bombë bërthamore,
Klaus Fuchs

Arrestimi i Klaus Fuchs për spiunazh në vitin 1950 ishte lajmi më sensacional i kohës.

Fizikanti i njohur kishte kaluar vite në zemër të programeve bërthamore të Britanisë dhe Shteteve të Bashkuara.

Por pa e ditur kolegët e tij apo shërbimet e sigurisë të asnjërit vend, Fuchs po ia kalonte Bashkimit Sovjetik çdo sekret që i binte në duart e tij.

Klaus Emil Julius Fuchs lindi në 1911 pranë Frankfurtit në një familje të cilët besonin në Zot. 

Ai studioi matematikë dhe fizikë në Universitetin e Lajpcigut dhe megjithëse fillimisht ishte anëtar i partisë socialiste, ai u bashkua me komunistët duke besuar se vetëm ata mund të mposhtnin nazistët në rritje.

Por ai u detyrua të largohej nga atdheu i tij pasi Adolf Hitleri erdhi në pushtet në vitin 1933, duke bërë rrugën e tij fillimisht në Francë dhe më pas në Britani vetëm disa orë para se të arrestohej nga Gestapo.

Ndihmoi tre shtete të zhvillonin një bombë bërthamore,
Klaus Fuchs

Pas diplomimit në Universitetin e Bristolit ai filloi të punojë në Universitetin e Edinburgut, por u arrestua me refugjatë të tjerë gjermanë të dyshuar si spiunë nazist dhe u internua në Kanada.

Kur u lirua në janar 1941, Fuchs u kërkua për të punuar në projektin klandestin të bombës atomike të Britanisë - të koduar "Tube Alloys".

Fuchs u bë shtetas britanik  dhe nënshkroi Aktin e Sekreteve Zyrtare, duke premtuar se nuk do t'ua kalonte sekretet shtetërore qeverive të huaja.

Por brenda disa muajsh ai po u dorëzonte agjentëve sovjetikë informacione të klasifikuara mbi përparimin e kërkimit të bombës atomike të Britanisë.

Në mënyrë të ngjashme të tmerruar nga perspektiva që nazistët të merrnin në dorë një armë bërthamore, SHBA-ja po ndiqte gjithashtu programin e saj sekret të bombës atomike.

Në fund të vitit 1943, Fuchs ishte pjesë e një delegacioni shkencëtarësh britanikë të dërguar në Nju Jork për të punuar në Projektin Manhattan.

Ai u transferua në Los Alamos, New Mexico, në gusht 1944, ku u përfshi në ndërtimin e bombës së parë atomike.

Fuchs ishte i pranishëm në Trinity Test - shpërthimi i parë i një bombe bërthamore për të cilën ai kishte dhënë një kontribut të rëndësishëm - dhe u konsiderua si një nga fizikantët më të mirë teorikë në projekt.

Përveç përcjelljes së sekreteve të programit, ai zbuloi gjithashtu informacione të detajuara rreth dizajnit të bombë duke i kursyer ato kërkime rreth dy vjet.

Kur u kthye në Mbretërinë e Bashkuar në vitin 1946, Fuchs iu ofrua një post prestigjioz në Institucionin e Kërkimit të Energjisë Atomike në Mbretërinë e Bashkuar në Harwell, Oxfordshire, ku ai punoi në zhvillimin e energjisë bërthamore.

Rëndësia dhe fshehtësia e postit të tij bëri që të quhej 'i shenjti i të shenjtëve'.

MI5 e hetoi atë, por nuk gjeti asgjë inkriminuese.

Tradhtia e tij u zbulua vetëm kur SHBA përgjuan mesazhe nga shërbimet e inteligjencës sovjetike, të cilat përfshinin raporte për takimet e Fuchs me rusët.

Në rrëfimin e tij, ai ka treguar se si e ka menaxhuar jetën e tij të dyfishtë.

"Unë përdora filozofinë time marksiste për të krijuar në mendjen time dy ndarje të veçanta," tha ai.

“Një ndarje në të cilën e lejova veten të krijoj miqësi, të ndihmoj njerëzit dhe të jem në të gjitha mënyrat personale si njeriu që doja të isha.

"Unë mund të isha i lirë, i lehtë dhe i lumtur me njerëzit pa frikë se mos zbuloja veten, sepse e dija se ndarja tjetër do të futej nëse i afrohesha pikës së rrezikut.

Ai shtoi: "Duke parë tani, mënyra më e mirë për ta shprehur atë duket se është ta quash atë një skizofreni të kontrolluar".

Fuchs u arrestua në janar 1950 dhe u akuzua për shkelje të Aktit të Sekreteve Zyrtare.

Ai u shpall fajtor në Old Bailey për zbulimin e sekreteve të atomit 'të llogaritura të jenë drejtpërdrejt ose tërthorazi të dobishme për një armik' në Angli në 1943 dhe 1947 dhe në Shtetet e Bashkuara në 1944 dhe 1945.

Prokurori, Prokurori i Përgjithshëm Sir Hartley Shawcross, tha se motivimi i tij kishte qenë 'përkushtimi i tij i palëkundur ndaj komunizmit'.

Një raport i vitit 1951 nga Kongresi Amerikan thoshte se Fuchs kishte "ndikuar në sigurinë e më shumë njerëzve dhe kishte shkaktuar dëme më të mëdha se çdo spiun tjetër jo vetëm në historinë e Shteteve të Bashkuara, por në historinë e kombeve".

Ai kreu vetëm nëntë vite burg dhe pas daljes  u largua për në Gjermaninë Lindore, ku më vonë u zgjodh në Akademinë e Shkencave dhe u bë anëtar i komitetit qendror të Partisë së Unitetit Socialist.

Fuchs më vonë u emërua zëvendësdrejtor i Institutit Qendror për Fizikën Bërthamore në Dresden, ku shërbeu derisa doli në pension në 1979.

Njeriu që ndihmoi tre vende të zhvillonin një bombë bërthamore vdiq në janar 1988 në moshën 76-vjeçare.

 

 

 

Poll