Vitin e kaluar gati 80 për qind e vendeve të lira të punës që u shpallen nga Agjencia Kombëtare të Punësimit (ent publik ndërmjetësimi) ishin për punë me arsim elementar.
Sipas të dhënave zyrtare gjatë periudhës janar-dhjetor 2024 u shpallën 61,624 vende të lira pune ose 1% më shumë se e njëjta periudhë e një viti më pare, por pjesa dërrmuese e tyre janë për profesione që nuk kërkojnë arsim të kualifikuar.
Konkretisht, profesionet elementare përbëjnë 27.2% të vendeve të shpallura, ndërsa punonjësit e shitjeve dhe të shërbimeve zënë 18.9%, punonjësit në industri 11.7% dhe 23 për qind për zejtarë. Të katër këto kategori përbëjnë gati 80% të totalit të vendeve të lira të punës, duke treguar se kërkesa e tregut në Shqipëri vijon të jetë e përqendruar te punët që kërkojnë pak ose aspak arsimim profesional të avancuar.
Profesionet më të kërkuara në vitin 2024 ishin për pozicione si punëtorë prodhimi, magazinierë, pastrues, shitës, kamarierë, operatorë shërbimi, punonjës ndihmës në sektorin e ndërtimit apo industrisë përpunuese. Puna në këto profesione shpesh është fizike, me paga relativisht të ulëta dhe me kushte pune që kërkojnë fleksibilitet dhe qëndrueshmëri.
Kjo shpërndarje tregon se struktura e tregut të punës në vend mbetet e orientuar drejt sektorëve me produktivitet të ulët dhe punë manuale, ndërsa pozicionet që kërkojnë arsim të lartë ose aftësi të specializuara, si menaxherë, specialistë apo teknikë, zënë një përqindje shumë më të vogël.
Sektorët ekonomik të cilët shpallën më shumë vende të lira pune ishin industria përpunuese me 28.6% të totalit të kërkesave, akomodimi dhe shërbimi ushqimor me 17.8% të totalit të kërkesave, tregtia me shumicë dhe pakicë dhe aktivitete të tjera shërbimi përkatësisht me 28%, dhe dnërtimi me 9.4% të vendeve të lira të shpallura.
Krahasuar me një vit më parë vërehet një rënie me rreth 5 % të vendeve të lira të shpallura nga subjekte që lidhen me industrinë përpunuese dhe një rritje me rreth 4% e VLP-ve të shpallura nga sektori i Akomodimit dhe Shërbimit Ushqimor duke reflektuar në këtë mënyrë dhe dinamikat e tregut të punës nga prodhimi drejt shërbimeve. Kjo reflekton mungesën e transformimit drejt një ekonomie të bazuar në njohuri dhe teknologji, duke treguar se sfida e kalimit drejt profesioneve më të kualifikuara mbetet ende e madhe.
Struktura e tregut të punës po zhvendoset nga prodhimi drejt shërbimeve, por në profesione që nuk kërkojnë aftësi të larta arsimore. Të dhënat e përpunuara nga institucionet financiare ndërkombëtare tregojnë se Shqipëria ka prodhuar më pak punësim për punonjës të kualifikuar se sa vendet në zhvillimin të Europës Juglindore në dy dekadat e fundit.
Punësimi ka ardhur në rritje, por nga kjo shtesë nuk po përfitojnë personat e arsimuar, por ato me aftësi elementare./ Monitor.al
