Gishtat tanë rrudhen sa herë që kalojmë disa minuta në vaskë ose pishinë — një fenomen i njohur dhe mjaft indiferent.
Megjithatë, pas këtij fenomeni në dukje të pafajshëm, siç raporton BBC , qëndron një proces kompleks neurologjik që, siç zbulojnë shkencëtarët, mund të jetë si produkt i evolucionit ashtu edhe një mjet diagnostikues për shëndetin.
Sipas hulumtimeve të fundit, "rrudhat" nuk shkaktohen nga thithja e ujit nëpërmjet osmozës, siç besohej më parë. Në vend të kësaj, ato kontrollohen nga sistemi nervor . Kur gishtat zhyten në ujë, gjëndrat e djersës hapen dhe ekuilibri i kripërave në lëkurë ndryshon, duke rezultuar në tkurrjen e enëve të gjakut dhe një rënie të rrjedhjes së gjakut , e cila "tërheq" lëkurën, duke shkaktuar rrudhat karakteristike.
Por pse ndodh?
Eksperimentet me duar të lagura dhe të rrudhura tregojnë se rrudhosja rrit fërkimin dhe përmirëson kapjen në objekte të lagura, duke vepruar si brazdat në gomat e makinave.
Ekspertët spekulojnë se kjo aftësi ka evoluar për të ndihmuar në lëvizjen në tokë të lagur ose në mbledhjen e ushqimit, siç janë guaska ose bimët. Studimet kanë treguar se njerëzit me gishta të rrudhur mbajnë objekte të lagura 12% më shpejt se ata me gishta thjesht të lagur pa rrudha.
Çfarë zbulojnë ato për shëndetin tonë
Megjithatë, fakti më i habitshëm është se shpejtësia dhe simetria me të cilën rrudhen gishtat mund të veprojnë si tregues i sëmundjeve serioze :
Diabeti i tipit 2: njerëzit me këtë sëmundje shfaqin rrudha të reduktuara .
Fibroza cistike: vërehet rrudhosje e tepërt e pëllëmbëve.
Dështimi i zemrës: zvogëlim i rrudhave për shkak të mosfunksionimit të sistemit nervor autonom.
Sëmundja e Parkinsonit: Rrudhat asimetrike midis duarve mund të jenë një shenjë e hershme neurologjike.
Përveç kësaj, gjendjet e lëkurës si psoriaza dhe vitiligoja e ngadalësojnë procesin. Në fakt, testi i "ujit" tani përdoret në disa raste për të diagnostikuar dëmtimin e sistemit nervor.
Disa shkencëtarë kanë hipotezuar se rrudhat në gishtat e duarve dhe të këmbëve tona funksionojnë si tabanët e gomave ose shputat e këpucëve. Kanalet e krijuara nga rrudhat ndihmojnë në largimin e ujit nga pika e kontaktit midis gishtave dhe një objekti.
Kjo sugjeron që njerëzit mund të kenë evoluar rrudha në gishtat e duarve dhe të këmbëve në një moment në të kaluarën për të kapur më mirë objektet dhe sipërfaqet e lagura.
"Duke pasur parasysh se duket se ofron një kapje më të mirë nën ujë, do të supozoja se ka të bëjë ose me lëvizjen në kushte shumë të lagura ose, ndoshta, me manipulimin e objekteve nën ujë", thotë Tom Smulders, një neuroshkencëtar evolucionar në Universitetin e Newcastle i cili udhëhoqi studimin e vitit 2013.
Mund t'u ketë dhënë paraardhësve tanë një avantazh të rëndësishëm kur, për shembull, ata duhej të ecnin mbi shkëmbinj të lagur ose të kapnin degë. Nga ana tjetër, mund të na kishte ndihmuar kur kapnim ose kërkonim ushqim, siç janë butakët.
“Kjo e fundit do të thoshte se është unike për njerëzit, ndërsa nëse e para është e vërtetë, ne do të prisnim që të ishte rasti edhe tek primatët e tjerë”, thotë Smulders.
Rrudhosja e gishtërinjve nuk është vërejtur ende tek të afërmit tanë më të afërt primatë, siç janë shimpanzetë, por gishtat e makakëve japonezë, të cilët dihet se bëjnë banja të gjata të nxehta, janë vërejtur gjithashtu të rrudhosen pasi zhyten në ujë.
Megjithatë, mungesa e provave tek primatët e tjerë nuk do të thotë se kjo nuk ndodh, thjesht do të thotë se askush nuk e ka parë mjaftueshëm nga afër, thotë Smulders. “Ne nuk e dimë ende përgjigjen e kësaj pyetjeje.”
Pse gishtat nuk mbeten të rrudhur përgjithmonë?
Nëse rrudhat ndihmojnë me kapjen, pse të mos jenë gjendje natyrale e lëkurës? Shkencëtarët dyshojnë se rrudhat ndryshojnë shqisën e prekjes dhe mund të ndikojnë në funksione të tjera, ndërsa disa njerëz raportojnë gjithashtu shqetësime kur janë në kontakt me lëkurën e rrudhur.
Edhe pse arsyeja e ndodhjes së saj mbetet pjesërisht e hapur, fenomeni është një shembull se si një reagim i thjeshtë natyror fsheh një funksion kompleks biologjik dhe mund të bëhet një mjet i vlefshëm parandalues dhe diagnostikues në të ardhmen./Versus.al
