Rojet bregdetare greke janë përgjegjëse për vdekjen e dhjetëra emigrantëve të cilët ose janë detyruar të kthehen mbrapsht ose janë hedhur qëllimisht në det gjatë këtyre tre viteve, ka zbuluar një hetim i BBC-së.
Sipas BBC të nëntë dëshmitarët që ai ka intervistuar janë në mesin e më shumë se 40 personave që dyshohet se kanë vdekur si pasojë e dëbimit me forcë nga ujërat territoriale greke, ose të nxjerra përsëri në det pasi arritën në ishujt grekë.
Roja bregdetare greke i ka kundërshtuar me forcë të gjitha akuzat për veprimtari të paligjshme
Ne treguam pamjet e 12 personave, shkruan BBC duke ngarkuar emigrantë në një varkë të rojes bregdetare greke dhe më pas u braktisën në një gomone tek një ish-oficer i lartë i rojes bregdetare greke.
Qeveria greke është akuzuar prej kohësh për kthime të detyruara duke i shtyrë njerëzit drejt Turqisë, prej nga kanë kaluar, gjë që është e paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar shton më tej në artikull media britanike.
Por kjo është hera e parë që BBC ka llogaritur numrin e incidenteve ku pretendohet se viktimat janë si rezultat i veprimeve të rojes bregdetare greke.
15 incidentet që BBC ka analizuar - të datës maj 2020-23 - rezultuan në 43 vdekje.
Burimet fillestare ishin kryesisht mediat lokale, OJQ-të dhe roja bregdetare turke.
Verifikimi i llogarive të tilla është jashtëzakonisht i vështirë dëshmitarët shpesh zhduken, ose janë shumë të frikësuar për të folur vazhdon më tej artikulli.
Por në katër nga këto raste BBC ishte në gjendje të vërtetonte rrëfimet duke folur me dëshmitarë okularë.
Në pesë nga incidentet, emigrantët thanë se u hodhën direkt në det nga autoritetet greke.
Në katër prej këtyre rasteve ata shpjeguan se si kishin zbritur në ishujt grekë, por u kthyen mbrapsht.
Në disa incidente të tjera, emigrantët thanë se ishin futur në gomone të fryrë pa motorë, të cilët më pas u shfrynë, ose dukej se ishin shpuar.
Një nga rrëfimet më rrëqethëse u dha nga një burrë nga Kameruni, i cili thotë se u ndoq nga autoritetet greke pasi zbarkoi në ishullin Samos në shtator 2021.
Si të gjithë njerëzit që intervistuam, shkruan BBC ai tha se po planifikonte të regjistrohej në tokën greke si azilkërkues.
“Ne mezi ishim ankoruar dhe policia erdhi nga pas” tha dëshmitari.
"Ishin dy policë të veshur me të zeza, dhe tre të tjerë me rroba civile. Ata ishin të maskuar, ju shihje vetëm sytë."
Ai dhe dy të tjerë - një tjetër po emigrantë nga Kameruni dhe një burrë emigrantë nga Bregu i Fildishtë u transferuan në një varkë të rojes bregdetare greke, tha ai, ku ngjarjet morën një kthesë të tmerrshme.
“Ata filluan me kamerunian. E hodhën në ujë. Burri nga Bregu i Fildishtë lutej: 'Më shpëto, nuk dua të vdes... dhe më pas vetëm dora e tij ishte mbi ujë. Ngadalë dora i rrëshqiti poshtë dhe uji e përfshiu.'
I intervistuari i BBC thotë se rrëmbyesit e tij dhe e kanë rrahur.
"Më binin si shi në kokë. Ishte sikur po goditnin një kafshë."
Më pas ai thotë se e kanë shtyrë edhe atë në ujë - pa jelek shpëtimi.
Ai ishte në gjendje të notonte deri në breg, por trupat e dy emigrantëve të tjerë- Sidy Keita dhe Didier Martial Kouamou Nana - u gjetën në vijën bregdetare turke.
Avokatët e të mbijetuarit kërkojnë që autoritetet greke të hapin një çështje vrasjeje të dyfishtë për këtë ngjarje.
Në qershor 2023, një peshkarekë e mbingarkuar mbytet përpara një varke patrullimi të rojes bregdetare greke.
Më shumë se 600 burra, gra dhe fëmijë vdesin në ujë.
Por kush është përgjegjës dhe a ka faj roja bregdetare?
Një tjetër emigrantë, nga Somalia, i tha BBC-së se si në mars 2021 ai ishte kapur nga ushtria greke me mbërritjen në ishullin e Kios, i cili më pas ishte dorëzuar tek rojet bregdetare greke.
Ai tha se roja bregdetare greke ia kishte lidhur duart pas shpine, përpara se ta hidhte në ujë.
“Më hodhën me zinxhir në mes të detit, donin të vdisja”, tha ai.
Ai tha se arriti të mbijetonte duke notuar në shpinë, përpara se njëra nga duart e tij të shkëputej nga zinxhiri me të cilin ishte lidhur.
Por deti ishte i trazuar dhe tre në grupin e tij vdiqën.
I intervistuari i BBC arriti në tokë ku më në fund u pa nga roja bregdetare turke.
Në incidentin me humbjen më të madhe të jetëve - në shtator 2022 - një varkë me 85 emigrantë u përplas pranë ishullit grek të Rodosit kur motori i saj pësoi difekt.
Mohamed, nga Siria, është shprehur për BBC se ata thirrën rojen bregdetare greke për ndihmë - e cila i ngarkoi në një varkë, i ktheu në ujërat turke dhe i futi më pas në gomone.
Mohamed thotë se gomonia që iu dha atij dhe familjes së tij nuk e kishte mbyllur valvulën siç duhet.
"Ne filluam menjëherë të fundosenim, dhe ata ishin dëshmitarë të ngjarjes që po ndodhte. Ata na dëgjuan të gjithëve duke bërtitur, por megjithatë ata na lanë," tha ai për BBC.
“Fëmija i parë që vdiq ishte djali i kushëririt tim… Pas kësaj filluan të fundosen një nga një. Një fëmijë tjetër, një fëmijë tjetër, pastaj vetë kushëriri im. Në mëngjes kishin vdekur shtatë ose tetë fëmijë.
"Fëmijët e mi rezistuan deri në mëngjes... pak para se të mbërrinte roja bregdetare turke."
Ligji grek u lejon të gjithë emigrantëve që kërkojnë azil të regjistrojnë kërkesën e tyre në disa prej ishujve në qendra të veçanta regjistrimi.
Por të intervistuarit e BBC të cilët ata i kontaktuan me ndihmën e Grupit të Konsoliduar të Shpëtimit për mbështetjen e emigrantëve - thanë se ata u kapën përpara se të arrinin në këto qendra.
Ata thanë se personat që merrreshin me kapjen e emigrantëvre vepronin në mënyrë të fshehtë - pa uniformë dhe shpesh të maskuar.
Grupet e të drejtave të njeriut pretendojnë se mijëra njerëz që kërkojnë azil në Evropë janë detyruar të kthehen ilegalisht nga Greqia në Turqi dhe u është mohuar e drejta për të kërkuar azil, e cila është e sanksionuar në ligjin ndërkombëtar dhe të BE-së.
Aktivisti austriak Fayad Mulla tha për BBC se zbuloi vetë se sa të fshehta duken të jenë operacione të tilla në shkurt të vitit të kaluar, në ishullin grek të Lesbos.
Duke ecur drejt vendndodhjes së një kthimi të dyshuar të detyruar pas një informate, Mulla u ndalua nga një burrë me kapuç - i cili më vonë u zbulua se punonte për policinë.
Mulla tha se policia më pas u përpoq të fshinte pamjet e ndalimit të tij nga kamera e tij dhe ta akuzonte atë për rezistencë ndaj një oficeri policie.
Në fund të fundit, nuk u ndërmor asnjë veprim tjetër.
Dy muaj më vonë, në një vend të ngjashëm, z. Mulla arriti të filmonte një kthim të detyruar, botuar nga The Neë York Times.
Një grup që përfshinte gra dhe foshnje zbarkuan nga pjesa e pasme e një furgoni dhe u drejtua poshtë një bankinë mbi një varkë të vogël.
Ata u transferuan më pas në një anije të rojes bregdetare greke më larg nga vija bregdetare, u nxorën në det dhe më pas u vendosën në një gomone ku u lanë të lëviznin.
Ata u shpëtuan më vonë nga roja bregdetare turke.
Këtë pamje të cilat BBC e ka verifikuar ia ka treguar Dimitris Baltakos, ish-shefit të operacioneve speciale me rojet bregdetare greke.
Gjatë intervistës, ai nuk pranoi të spekulonte për atë që tregonin pamjet - pasi kishte mohuar, më herët në bisedën me BBC, se rojes bregdetare greke do t'i kërkohej ndonjëherë të bënte ndonjë gjë të paligjshme.
Por jashtë kamerave, ai u regjistrua duke i thënë dikujt jashtë të qëlluar në greqisht:
"Nuk u kam thënë shumë, apo jo? Është shumë e qartë, apo jo. Nuk është fizikë bërthamore. Nuk e di pse e bënë atë në mes të ditës... Është... padyshim i paligjshëm. Është një krim ndërkombëtar." momenti që ish-roja bregdetare flet jashtë kamerës.
Ministria e Çështjeve Detare dhe Politikave Ishullore e Greqisë i tha BBC-së se pamjet janë duke u hetuar aktualisht nga Autoriteti Kombëtar i Transparencës i pavarur i vendit.
Një gazetare investigative me të cilën BBC foli nga ishulli Samos thotë se ajo filloi të bisedonte me një anëtar të forcave speciale greke përmes aplikacionit të takimeve Tinder.
Kur i telefonoi atij nga ajo që ai e përshkroi si një "anije luftarake", Romy van Baarsen e pyeti atë më shumë për punën e tij - dhe çfarë ndodhi kur forcat e tij panë një varkë refugjatësh.
Ai u përgjigj se ata "i përzënë sërish", dhe tha se urdhra të tillë ishin "nga ministri", duke shtuar se ata do të ndëshkoheshin nëse nuk do të ndalonin një varkë.
Greqia gjithmonë ka mohuar se po ndodhin të ashtuquajturat "pushime".
Greqia është pika kryesore nga ku shumë emigrantë tenotojnë të hyjnë Europë.
Vitin e kaluar, 263,048 mbërritën në Evropë, ku Greqinë strehoi 41,561 (16%) prej tyre.
Turqia nënshkroi një marrëveshje me BE-në në vitin 2016 për të ndaluar emigrantët dhe refugjatët të kalojnë në Greqi, por në vitin 2020 tha se nuk mund ta zbatonte më atë.
Gjetjet e hetimit BBC ia dërgoi rojes bregdetare greke.
Kjo e fundit në përgjigjje të saj shkrunate se stafi i saj punoi "pa lodhur me profesionalizmin maksimal, një ndjenjë të fortë përgjegjësie dhe respekti për jetën e njeriut dhe të drejtat themelore", duke shtuar se ata ishin "në përputhje të plotë me detyrimet ndërkombëtare të vendit" duke shtuar:
“Duhet theksuar se nga viti 2015 deri në vitin 2024, Roja Bregdetare Greke ka shpëtuar 250,834 refugjatë/migrantë në 6,161 incidente në det. Ekzekutimi i patëmetë i këtij misioni fisnik është njohur pozitivisht nga komuniteti ndërkombëtar”.
Roja bregdetare greke është kritikuar dhe më parë për rolin e saj të mbytjeve të anijeve të emigrantëve në Mesdhe për një dekadë.
Më shumë se 600 njerëz dyshohet se kanë vdekur pasi një anija Adriana u mbyt në ujërat e Greqisë qershorin e kaluar.
Zyrtarët grekë kanë këmbëngulur se anija nuk ishte në telashe dhe ishte në rrugë të sigurt për në Itali.
