Si gjithmonë, me fjalë fitojnë të gjithë. Ka fituar Netanyahu, që thotë se ka arritur objektivat. Ka fituar Trump, që pretendon se ka asgjësuar programin bërthamor të pasdaranëve (“nuk do t’i rindërtojnë më kurrë vendet e tyre bërthamore”) me një mision ajror pa humbje, dhe se më pas ka imponuar armëpushimin mes palëve ndërluftuese. Dhe ka fituar edhe Republika Islamike, ku Këshilli i Lartë i Sigurisë pretendon se ka “detyruar armiqtë të strehohen në armëpushim” dhe ka vënë në siguri rezervat e uraniumit. Nuk është, dhe nuk mund të jetë, kështu.
Konflikti dymbëdhjetëditor shkaktoi 610 viktima në Iran dhe 28 në Izrael. Niveli i shkatërrimit që kanë përjetuar dy vendet nuk është aspak i krahasueshëm: janë këto të dhëna që shërbejnë si pikënisje për të vlerësuar rezultatin. Potenciali ofensiv iranian ka dalë i reduktuar: për t’iu përgjigjur sulmit të befasishëm, Teherani përdori armët më të fuqishme të arsenalit të vet — raketat balistike Qasem, Shekan, Ghadr dhe Emad — por sistemi i mbrojtjes i shtetit hebre qëndroi, duke i interceptuar mbi 90 për qind të tyre. Për më tepër, i ashtuquajturi unazë zjarri që regjimi e ka financuar dhe armatosur për vite me radhë kundër Izraelit, nga Hezbollahu te Houthi-t, nuk qëlloi asnjë herë. Unaza e zjarrit u fik.
“Dy shtyllat e strategjisë ushtarake të ajatollahëve, milicitë shiite dhe raketat balistike, që kanë konsumuar aq shumë burime — mjafton të përmendim 100 mijë raketat e dhëna Hezbollahut — janë thuajse tërësisht të shkatërruara”, shpjegon profesori Meir Litvak, orientalisti dhe kërkues në Qendrën e Studimeve Iraniane në Universitetin e Tel Avivit. “Megjithatë, disfata e pësuar nga Irani nuk mund të quhet e plotë, nuk është një nokaut. Pasdaranët ende kanë uraniumin e pasuruar dhe, sot më shumë se dje, do të përpiqen të ndërtojnë bombën pikërisht për të rikuperuar fuqinë e humbur të parandalimit.
Sipas vlerësimit të parë të Defense Intelligence Agency të Pentagonit, të zbuluar nga CNN, bombardimet amerikane mbi sitet e Fordow, Natanz dhe Isfahan nuk i kanë shkatërruar komponentët kryesorë të programit bërthamor, të cilin e kanë kthyer mbrapa “vetëm me disa muaj”. Pavarësisht deklaratave të Trump.
Irani ka humbur, por nuk është shkatërruar. Regjimi lëkundet, por ka mbetur në këmbë. “Dhe për të mos rënë, mendoj se do të bëhet më agresiv dhe më brutal”, thotë për Repubblica ambasadori special Novik Nimrod, anëtar i Israeli Policy Forum dhe ish-këshilltar i parë i Shimon Peres. “Ushtarakisht Irani është treguar një tigër prej letre, dhe Izraeli ka rikthyer kapacitetin e tij të parandalimit. Por a mund të thotë vërtet Netanyahu se misioni është përmbushur? Me 400 kg uranium të pasuruar në nivelin 60 për qind, të magazinuar në një vend sekret në Iran? Mjaftojnë 500 centrifuga për ta çuar, për disa javë, në nivel të mjaftueshëm për ndërtimin e një arme bërthamore. E njëjta gjë vlen edhe për kapacitetin balistik, brenda disa vitesh Republika Islamike do ta ketë sërish arsenalin e saj.” Me fjalë të tjera, Izraeli ka fituar, por jo në mënyrë përfundimtare.
Edhe hipoteza e ndërrimit të regjimit, për të cilën nënkuptonin si Trump ashtu edhe Netanyahu, duke kërcënuar madje me vrasjen e Khamenei-t, mbeti vetëm një hipotezë. “Do të kishte gjeneruar kaos, dhe fqinjët e Gjirit, përfshirë edhe miqtë e Izraelit, nuk e donin”, shpjegon më tej Nimrod. Arsyetimi i këtij veterani të analizës diplomatike izraelite hedh vështrimin përpara, në afatin mesatar. “Nëse Irani rikthehet në tryezën e negociatave dhe arrihet një marrëveshje e vërtetë për çështjen bërthamore, atëherë për Izraelin do të jetë vërtet një sukses.”
Netanyahu përshkruhet tani si euforik, tani si triumfues. “Fitore historike që do të zgjasë për breza.” Rikujtohet ajo thënia e tij “do të ndryshojmë fytyrën e Lindjes së Mesme”, e shqiptuar menjëherë pas pogromit të 7 tetorit.
Megjithatë, dy nyje do të dalin shpejt në pah. E para është Gaza, lufta për të cilën e kritikon gjithë bota. “Trump, që shpreson të fitojë çmimin Nobel për paqen, do t’i bëjë presion që të arrijë marrëveshje me Hamasin dhe kjo do ta vërë në telashe me krahun ekstrem të qeverisë”, mendon profesori Litvak, i cili sheh një tjetër problem për kryeministrin që këndon fitoren. “Lufta ka kushtuar 300 miliardë shekel (rreth 75 miliardë euro), dhe pas dy-tre muajsh ky kosto do të fillojë të rëndojë mbi xhepat e izraelitëve.”
Së fundi, Donald Trump. Në këta dymbëdhjetë ditë ai ka thënë gjithçka dhe të kundërtën e saj, duke shtirur besim te zgjidhja diplomatike kur ndërkohë kishte urdhëruar bombarduesit të ngriheshin në ajër. Shërbimet sekrete amerikane e përgënjeshtrojnë për shkallën reale të dëmtimit të objekteve bërthamore iraniane. “Trump veproi për t’ia atribuar vetes suksesin”, thotë ambasadori Nimrod. “Ka vepruar kundër dëshirës së bazës së tij MAGA. Do të shohim si do të reagojë kjo bazë ndaj ndërhyrjes së tij së ripërtërirë.”/ La Repubblica
