Shtetet e Bashkuara janë tërhequr në një luftë midis dy superfuqive ushtarake të Lindjes së Mesme , në një rajon që prodhon një të tretën e energjisë fosile të planetit.
Nga 408 kilogramë uranium i pasuruar – sasi e mjaftueshme për të prodhuar disa bomba “të pista” – kanë humbur gjurmët.
Ndërkohë, Donald Trump ka rritur tarifat doganore amerikane në nivelet më të larta që nga viti 1940, ndërsa negociatat tregtare me ekonomitë e tjera të mëdha po vazhdojnë në heshtje, drejt afateve të reja për masa ndëshkuese.
Çmimet e naftës dhe arit
Megjithatë, tregjet financiare po festojnë. Dje çmimi i naftës Brent ra me 7%, duke zbritur në 71 dollarë, dhe gjithashtu ra edhe çmimi i gazit në Europë (–0,7%). Ari, që zakonisht shërben si “strehë e sigurt” në kohë paniku, mbeti kryesisht i qëndrueshëm, ndërsa normat e interesit për obligacionet shtetërore në eurozonë ranë, dhe ato të SHBA-së dhe Britanisë së Madhe pësuan rënie të ndjeshme – një shenjë e qetësimit të tensioneve.
Banka Botërore sapo ka ulur parashikimet për rritjen globale në 2,3% — nivele minimale prej dekadash, jashtë kohërave të recesionit — megjithatë indeksi S&P500 në Nju Jork qëndron vetëm 2% poshtë rekordeve historike, pasi ka rikuperuar 20% që nga prilli (dje +0,8%).
Edhe bursat europiane janë afër niveleve më të larta të të gjitha kohërave dhe dje pësuan vetëm rënie të lehta në hapje (indeksi FTSE-MIB i Milanos u mbyll me –1%), vetëm pak më shumë se 24 orë pas sulmeve ajrore amerikane ndaj Iranit.
Reagimi simbolik i Iranit
Nuk është e vështirë të kuptohet pse. Menjëherë pas goditjeve të bombarduesve amerikanë B-2 mbi objektivat bërthamorë në Iran, shumë vëzhgues nisën të parashikonin një kundërpërgjigje nga Teherani, të ngjashme me atë pas vrasjes së gjeneralit Qasem Soleimani, e urdhëruar nga Trump në vitin 2020.
Atëherë, Irani qëlloi thuajse vetëm në mënyrë simbolike drejt dy bazave ushtarake amerikane në Irak.
Edhe dje bëri të njëjtën gjë – për të treguar një reagim, por duke shmangur një përshkallëzim që do të sillte një tjetër sulm nga Shtetet e Bashkuara.
Nuk pati as ndonjë përpjekje për të bllokuar rrjedhën e naftës nëpërmjet Ngushticës së Hormuzit, pavarësisht kërkesave të parlamentit iranian.
Fuqia e teknologjisë
Investitorët kishin marrë tashmë pozicion për këtë skenar dhe që në mëngjes shmangën panikun.
Megjithatë, për ta ka ndoshta diçka më shumë sesa vetëm gjakftohtësi. Para së gjithash, është fuqia e teknologjisë, trajektorja e së cilës përshpejtohet edhe gjatë luftërave dhe rritjes së tarifave doganore.
Nvidia, kampionja e çipave për inteligjencën artificiale, që nga nivelet më të ulëta në prill ka rikuperuar më shumë se dy herë krahasuar me indeksin e përgjithshëm të Wall Street: +44%, që përkthehet në rreth 1.500 miliardë dollarë.
Shtysa ushtarake
Në qëndrueshmërinë relative të tregjeve, ka ndoshta edhe një dozë oreksi për prodhimin ushtarak: edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore, Wall Street u rrit me 76% ndërsa amerikanët luftonin në Europë.
Por në fund, ndikon edhe një farë fatalizmi. Tarifat doganore tashmë janë rritur dhe rreziku që Trump të ndërmarrë hapa të tjerë të njëanshëm, me kufizime të reja, mbetet thjesht i paparashikueshëm: investitorët do të mendojnë për këtë vetëm nëse dhe kur ndodh, jo më parë.
E pamundur për t’u parashikuar është sidomos evolucioni i elitës iraniane pas këtyre javëve: mund të kërkojë një kompromis, por e urren idenë e "humbjes së fytyrës" dhe ndërkohë mban ende aktive një krah radikal të armatosur. Është ende herët për të vendosur nëse racionaliteti i tregjeve në këto orë është mençuri — apo verbëri e pastër./Marrë nga Corriere della Sera
