Bashkimi Evropian paguan një çmim të lartë në këmbim të “qëndrueshmërisë” në marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kushtet e marrëveshjes së arritur dje mes Donald Trump dhe Ursula von der Leyen përfaqësojnë vërtet një “dush të ftohtë skocez” për bizneset evropiane dhe, si pasojë, për fuqinë e tyre punëtore. Në thelb, kjo është një marrëveshje politike: BE-ja nuk ka dashur të hyjë në një përplasje të drejtpërdrejt me SHBA-në.
Në epokën para Trumpit, tarifa doganore mesatare që vendosnin doganat amerikane mbi mallrat evropiane ishte rreth 4.8%; tani ajo është vendosur në 15%. Tre herë më shumë, pa ndonjë justifikim real ekonomik, sepse nuk është e vërtetë, siç pretendon Trump, se në vitet e fundit Evropa ka plaçkitur SHBA-në.
Brukseli dhe kryeqytetet evropiane kishin krijuar iluzionin se ofensiva e presidentit amerikan, e nisur më 2 prill, ditën kur ai shpalli tarifat ndaj pjesës tjetër të planetit, do të dështonte përballë stuhisë financiare të Wall Street-it dhe tregjeve të tjera ndërkombëtare. Ose që ajo do të ndalej për të dëgjuar alarmin që vinte nga zinxhirët e mëdhenj të shitjes me pakicë në SHBA: pesha e tarifave doganore do të binte mbi çmime, duke nxitur inflacionin dhe duke frenuar konsumin, i cili është motori kyç i ekonomisë amerikane.
Me ose pa të drejtë, (kjo do të shihet nga statistikat në muajt në vijim) Trump vazhdoi përpara, deri sa e vuri Bashkimin Evropian përballë një zgjedhjeje të vështirë: të pranonte përplasjen e drejtpërdrejtë ose të përpiqej të kufizonte dëmin. Komisioni, me pëlqimin e 27 vendeve partnere të BE-së, zgjodhi rrugën e dytë dhe që nga ai moment nisi një ndjekje të gjatë dhe të lodhshme ndaj lepurit amerikan.
Në negociata u përfshinë gjithçka. Lista e kërkesave të Uashingtonit u zgjat vazhdimisht. Presidentja e Komisionit u gjend në një pozitë negociuese gjithnjë e më të pafavorshme. Në një moment të caktuar ajo vendosi një vijë për të ndaluar rrjedhjen e lëshimeve dhe dje vuri në tryezë kundërpërgjigje të paimagjinueshme vetëm disa muaj më parë: zero tarifa për importet amerikane; angazhim për të blerë gaz të lëngshëm në vlerë 750 miliardë dollarë dhe, sipas fjalëve të Trump, një “sasi e madhe armësh”; investime direkte në SHBA në vlerë 600 miliardë dollarë.
Ursula, pse e bëre këtë?
Me shumë gjasa, për të shmangur rrëzimin në kaosin politik në ditët në vijim. Presidenti francez Emmanuel Macron dhe kancelari gjerman Friedrich Merz shfaqeshin gjithnjë e më të pakënaqur: strategjia pajtuese nuk po funksiononte. Më 1 gusht Trump do të rriste tarifat në 30% dhe, më 7 gusht, Komisioni do të përgjigjej me masa kundërpërgjigje me vlerë mbi 90 miliardë dollarë. Një skenar shkatërrues për ekonominë evropiane, i shoqëruar, me shumë gjasë, nga një tjetër stuhi financiare.
Von der Leyen u detyrua të zgjedhë mes një disfate të sigurt, por ndoshta të menaxhueshme, dhe rrezikut të një katastrofe me pasoja potencialisht shkatërruese. Ajo preferoi, për të thënë ashtu, të negocionte “dënimin” me Trump, në vend që të hynte në një përballje të pashembullt dhe objektivisht të rrezikshme.
Gabimi, ta përsërisim, u bë katër muaj më parë, kur nuk iu përgjigj siç duhej ofensivës së Trumpit, ashtu siç vepruan Kina apo Kanadaja, për shembull. Dhe nuk u hodh poshtë, me të dhëna konkrete për rritjen e prodhimit të brendshëm bruto gjatë tridhjetë viteve të fundit, përralla e një Amerike të shkatërruar nga evropianët. Por ta bëje këtë dje, do të kishte qenë shumë vonë. Tani, megjithatë, evropianët do të duhet të përballen me pasojat konkrete të kësaj goditjeje.
Sektori i vetëm që ndoshta mund të ndjejë njëfarë lehtësimi është ai i makinave. Kreu i Shtëpisë së Bardhë dëshiron që të gjitha automjetet që shiten në SHBA të prodhohen në fabrika amerikane. Për këtë arsye ai kishte vendosur një tarifë doganore prej 27.5% mbi makinat e importuara. Tani tarifa doganore është përcaktuar në 15%: do të shohim nëse prodhuesit evropianë do të arrijnë të rifitojnë konkurrueshmërinë. Ose nëse vështirësitë e hasura në tregun amerikan (dhe gjetkë) lidhen edhe me arsye të tjera. Tarifat mbi çelikun dhe aluminin mbeten në 50%: kjo do të thotë që do të vazhdojë procesi i zhvendosjes së eksporteve, i nisur tashmë edhe në Itali, drejt tregjeve të tjera.
Të dyja palët do të duhet më pas të zgjidhin çështje të tjera me rëndësi strategjike. Më e rëndësishmja: tema e teknologjisë dixhitale dhe furnizimit me gjysmëpërçues, pra përbërësit elektronikë të përdorur në një gamë të gjerë aplikimesh industriale. Amerikanët kërkojnë që evropianët të mos furnizohen nga Kina.
Çështjet specifike të disa vendeve ndërlidhen me probleme të përgjithshme. Dje, kryeministrja italiane Giorgia Meloni shprehu “kënaqësi” për faktin që BE dhe SHBA arritën gjithsesi një marrëveshje. Por ajo vuri në dukje se duhet të njihen detajet përpara se të jepet një gjykim për ndikimin mbi Italinë. Goditja, sidoqoftë, ekziston edhe për vendin tonë. Tani ministrat, grupet e interesit dhe diplomatët do të përpiqen të kufizojnë humbjet. Një rast është ai i sektorit agro-ushqimor: ideja është të nënshkruhen marrëveshje me importuesit amerikanë, në mënyrë që të ndajnë barrën e tarifave për të mos e kaluar të plotë te çmimet, duke larguar kështu konsumatorët.
Në planin evropian, premtimi për të blerë shumë më tepër armë nga SHBA duket në kontradiktë me projektin për të forcuar industrinë ushtarake të Kontinentit të Vjetër, një hap thelbësor për të ndërtuar një mbrojtje të përbashkët evropiane, më të pavarur nga Shtetet e Bashkuara./Corriere Della Sera
