Serbia po armatoset sistematikisht dhe po e blen favore nga SHBA-të duke furnizuar Ukrainën me armatime. Kjo mund të ketë pasoja të rënda për Kosovën.
Kur në janar u konfirmua se Shtetet e Bashkuara do t’i furnizonin Kosovën me 246 raketa kundërtank të tipit "Javelin", presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, njoftoi se Beogradi do të përshpejtonte armatosjen e tij. Qeveria ndau menjëherë 186 milionë euro për blerje nga industria vendase e armëve. Në listën e blerjeve u përfshinë haubica, pajisje kundërdronë dhe helikopterë.
Serbia do të shpenzojë më shumë për armatim se kurrë më parë, premtoi Vuçiç, duke paralajmëruar dy paketa të tjera me vlerë mbi gjysmë miliardë euro, përveç buxhetit vjetor të mbrojtjes prej 360 milionë eurosh. Ai gjithashtu deklaroi se gjatë vitit 2024, Serbia do të nisë prodhimin nw seri të dronëve luftarakë dhe ushtria do të pajiset me mbi 1000 njësi të tilla.
Shpenzime ushtarake më të larta se fqinjët së bashku
Vuçiç shpesh manipulon me shifra, por ambiciet e tij për armatosje nuk janë të pabaza. Serbia jo vetëm që ka rivitalizuar industrinë e saj të mbrojtjes, e cila dikur ishte pjesë e fuqishme e ish-Jugosllavisë, por ka nisur edhe blerje të mëdha jashtë vendit. Ajo ka blerë dronë luftarakë dhe sistemin kundërajror FK-3 nga Kina, një version i sistemit rus S-300. Po ashtu, Serbia ka blerë avionë MiG-29 dhe tanke nga Rusia, përpara se Moska të humbiste aftësitë eksportuese për shkak të luftës në Ukrainë.
Sipas një analize të publikuar nga gazeta gjermane Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ), Serbia ka investuar rreth 2.9 miliardë euro për modernizimin e ushtrisë që nga viti 2014. $1 Gazetarët serbë raportojnë se nga viti 2014, kur Vuçiq erdhi në pushtet, Serbia ka investuar rreth 2.9 miliardë euro për modernizimin e ushtrisë – një shumë e madhe për një shtet me më pak se shtatë milionë banorë.
Retorikë e rrezikshme dhe shembulli i Azerbajxhanit
Përveç armatosjes, retorika e Vuçiçit është bërë më agresive. Ai shpesh merr shembull Azerbajxhanin, i cili vitin e kaluar rimori Nagorno-Karabakun me forcë. Në një intervistë për televizionin rus "Sputnik", ai lavdëroi presidentin autoritar të Azerbajxhanit, Ilham Alijev, duke thënë se vendi i tij kishte pritur dekada të tëra për një moment të favorshëm për të sulmuar Armeninë. "Nëse e sheh se nuk ke fuqi, duhet të durrosh. Prano atë që duhet të pranosh dhe prit momentin kur mund të arrish një rezultat tjetër", tha Vuçiq.
Nacionalistët serbë tashmë flasin hapur për një skenar të ngjashëm me Kosovën. Nëse situata gjeopolitike ndryshon në favor të Serbisë – për shembull, nëse Ukraina humb luftën dhe me Donald Trump në pushtet – atëherë Beogradi mund të tentojë të marrë veriun e Kosovës me forcë.
A mjafton prania e KFOR-it për të frenuar Serbinë?
Ekspertja ushtarake Katarina Djokiç, e cila ka punuar në ambasadën gjermane në Beograd dhe në SIPRI, beson se një konflikt i drejtpërdrejtë mes Serbisë dhe Kosovës nuk është shumë i mundshëm, për sa kohë që NATO-ja mban trupat e KFOR-it në Kosovë. Ajo thekson gjithashtu se Serbia varet ekonomikisht nga BE-ja dhe nuk mund të përballojë sanksione të reja.
Gjithsesi, sipas Djokiç, kërcënimi real nuk vjen nga ushtria serbe, por nga grupe të armatosura paramilitare të mbështetura nga Beogradi – skenar që u pa edhe në shtator 2023, kur grupe të armatosura serbe sulmuan një njësi të policisë speciale të Kosovës në veri. Një polic kosovar dhe tre sulmues serbë u vranë, dhe situata rrezikoi të përshkallëzohej në konflikt të gjerë.
Richard Grenell – njeriu i Vuçiçit dhe Trumpit
Trumpi ka një marrëdhënie të ngushtë me Vuçiçin dhe ish-ambasadori i tij në Berlin, Richard Grenell, është një nga mbështetësit më të mëdhenj të Beogradit në Uashington. Grenell shpesh poston mesazhe pro-serbe në rrjetet sociale dhe mund të emërohet Sekretar i Shtetit nëse Trump fiton.
Në këtë rast, furnizimi i Kosovës me raketa "Javelin" nga SHBA-ja mund të anulohet. Republikanët tashmë kanë shprehur rezistencë ndaj këtij vendimi. Deputetja republikane Claudia Tenney e ka quajtur vendimin për të furnizuar Kosovën me Javelin "të rrezikshëm" dhe ka kërkuar anulimin e tij.
Serbia furnizon Ukrainën me municion
Pavarësisht propagandës pro-ruse të mediave serbe, Vuçiç ka arritur të forcojë marrëdhëniet me Uashingtonin duke furnizuar Ukrainën me municion përmes kanaleve të fshehta. Serbia ka dërguar sasi të mëdha municionesh në Ukrainë, veçanërisht predha të kalibrit 122 mm për sistemet sovjetike "Grad", të cilat kanë një rreze veprimi prej 40 kilometrash – dyfishin e predhave standarde të këtij kalibri. Kjo e ka rritur ndjeshëm efektivitetin e artilerisë ukrainase kundër forcave ruse.
Ndërsa këto municione përdoren në Ukrainë, mbetet e paqartë nëse Serbia do të ndalet vetëm këtu apo nëse në një të ardhme do të përdorë kapacitetet e saj ushtarake në Ballkan. Pyetja që shtrohet është: A po përgatitet Serbia për një konflikt të ri në Kosovë?
Këto janë dilema që duhet të shqetësojnë jo vetëm Kosovën, por të gjithë rajonin e Evropës Juglindore.
