Në vitet e para të jetës, fëmija tregon rritje të shpejtë. Shpejt shton peshë, por edhe gjatësi, ndërsa në të njëjtën kohë zhvillohet nga brenda, në organe dhe në të gjitha sistemet mbështetëse të trupit. Rritja e shpejtë reflektohet në nevojën e vazhdueshme për rroba dhe këpucë të reja, pasi të vjetrat shumë shpejt bëhen “të vogla dhe të ngushta”. Më vonë, rritja ngadalësohet, ndërsa ndryshimet e shpejta kthehen gjatë pubertetit, faza e fundit e zhvillimit, veçanërisht për vajzat wshtw njw moment kyç.
Kur një vajzë ndalon së rrituri?
Sipas neonatologes dhe pediatres, Lyndsey Garbi, mosha në të cilën vajzat ndalojnë së rrituri ndryshon, por ka disa standarde të qarta. Si për vajzat ashtu edhe për djemtë, rritja zakonisht ndalet në fund të pubertetit, por te vajzat kjo periudhë fillon dhe përfundon më herët. Fillimi i pubertetit përkufizohet si periudha një ose dy vjet para periudhës së parë, ndërsa përfundon rreth moshës 15 ose 16 vjeç.
Disa nga ndryshimet më karakteristike që ndodhin gjatë kësaj periudhe janë:
- Ka një rritje të shpejtë të gjatësisë deri në periudhën e parë, e cila zakonisht shënon fundin e rritjes së gjatësisë
- Gjiri rritet
- Qimet në pubike dhe në sqetull rriten
- Organet riprodhuese zhvillohen
- Aknet, djersitja dhe era e trupit shtohen, falë ndryshimeve hormonale si prodhimi i estrogjenit dhe progesteronit, të cilat e bëjnë lëkurën më të yndyrshme.
- Ndodh nervozizmi ose luhatjet e humorit, sërish për shkak të hormoneve, të cilat i bëjnë vajzat më të prirura ndaj emocioneve të forta.
- Ndryshon madhësinë e këmbës. Kjo është, në fakt, një nga shenjat e hershme të pubertetit tek vajzat
Pas kësaj rritjeje fillestare, një e dytë, zakonisht më e shkurtër ndodh pas fillimit të menstruacioneve.
- Vajzat mund të vazhdojnë të rriten për pak kohë më pas, por përgjithësisht fillimi i periudhës sw menstruacioneve shënon fillimin e fundit të rritjes.
Faktorët që ndikojnë në rritjen
Nuk janë vetëm hormonet që ndikojnë në rritjen në adoleshencë. Faktorë të tillë si trashëgimia, dieta dhe historia shëndetësore e një fëmije mund të përshpejtojnë ose vonojnë pubertetin, thotë Dr. Garbi.
Ushqyerja luan një rol kyç në atë se sa mirë zhvillohet trupi, kështu që nëse një vajzë nuk merr mjaftueshëm lëndë ushqyese ose është e kequshqyer, ajo mund të mos zhvillohet siç duhet. Përveç kësaj, obeziteti mund të përshpejtojë rritjen, e cila, nga ana tjetër, mund të vonohet te një vajzë nën peshë.
Pjesërisht, gjatësia e një personi është për shkak të trashëgimisë. Prandaj, sado i shëndetshëm të jetë një fëmijë, ai mund të mos rritet shumë i gjatë nëse prindërit e tij nuk janë të gjatë. Përveç kësaj, ekzistojnë disa kushte gjenetike – të tilla si sindroma Down dhe sindroma Marfan – të cilat pengojnë rritjen e fëmijës në gjatësi.
Përveç kësaj, si gjëndra tiroide ashtu edhe hipofiza janë përgjegjëse për rregullimin e hormoneve që lidhen me rritjen e adoleshentëve. Nëse nivelet e tiroides së fëmijës janë të ulëta ose gjëndra e hipofizës nuk funksionon siç duhet, ajo mund të mos çlirojë hormonet e nevojshme për t'u zhvilluar siç duhet.
Përveç kësaj, disa sëmundje kronike si artriti juvenil , fibroza cistike, diabeti dhe sëmundja inflamatore e zorrëve (IBD) njihen gjithashtu se ngadalësojnë rritjen tek adoleshentët.
Shenjat që dëshmojnë se zhvillimi i një fëmije është i plotë
Ka disa shenja që dëshmojnë se një fëmijë ka arritur fazën përfundimtare të zhvillimit të tij. Për shembull, fëmija mund të ketë arritur lartësinë e tij përfundimtare nëse:
-Rritja është ngadalësuar ndjeshëm në 1-2 vitet e fundit.
-Menstruacionet kanë filluar në 1-2 vitet e fundit.
-Rritja e qimeve pubike dhe sqetullave është e plotë
-Fëmija tani duket më shumë si një i rritur sesa një fëmijë. Gjinjtë dhe ijet janë më të rrumbullakëta, organet gjenitale janë zhvilluar plotësisht dhe tiparet fëmijërore janë zhdukur.
Çfarë ndodh nëse fëmija nuk po rritet?
Të gjithë fëmijët zhvillohen sipas orws së tyre biologjike, por nëse një vajzë nuk ka pasur perioda ose ka shfaqur shenja të tjera të rritjes hormonale deri në moshën 15-vjeçare, është mirë të konsultoheni me një specialist, pasi vonesa mund të jetë për shkak të një çekuilibri hormonal ose kequshqyerje.
