Bloomberg Línea, i ka kushtuar një artikull mafias shqiptare që sipas medias ekuadoriane ka arritur të krijojë struktura biznesi të sofistikuara dhe të qëndrueshme, ndërsa ruan një profil të ulët, duke u fshehur në Amerikën Latine gjatë dekadave të fundit. Kjo i ka bërë ata një nga distributorët kryesorë të kokainës drejt Evropës.
Shkrimi i plotë i Bloomberg Linea:
Të sofistikuar, me struktura të forta biznesi dhe, mbi të gjitha, me profil të ulët, anëtarët e mafias shqiptare kanë arritur të fshihen në Amerikën Latine gjatë dekadave të fundit për t’u bërë disa nga distributorët kryesorë të kokainës drejt Evropës.
Ata mbërritën në rajon në fund të viteve ’90 dhe fillim të viteve 2000, pas rënies së komunizmit në Shqipëri dhe luftërave në Ballkan, sipas një raporti të fundit të Iniciativës Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional (GI-TOC).
Sot, ata kanë kontakte me kultivues të kokainës në Peru, prodhues të kokainës në Kolumbi, grupe që ruajnë drogën deri në portet e Ekuadorit, si dhe me kartelët e fuqishëm meksikanë, sipas ekspertëve të intervistuar nga Bloomberg Línea.
Klanet shqiptare, të lidhura me lidhje familjare
Mafia shqiptare është vetëm një nga grupet ballkanike që kanë prezencë në Amerikën Latine për të furnizuar Evropën me kokainë.
“Ka raporte për klane boshnjake, malazeze, kosovare dhe serbe,” thotë Víctor Sánchez, ekspert për krimin e organizuar dhe studiues në Universitetin Autonom të Coahuilas në Meksikë.
Falë diasporës së krijuar nga konfliktet në Ballkan në vitet ’90, anëtarë të këtyre grupeve u shpërndanë në qytetet e mëdha të Evropës dhe sipas Sánchez dhe GI-TOC kanë prezencë në pesë porte kyçe: Algeciras dhe Valencia në Spanjë, Hamburg në Gjermani, Roterdam në Holandë dhe Antverpen në Belgjikë.
Por, për më tepër, ata kanë ndikim edhe në portet latinoamerikane nga ku droga niset drejt kontinentit të vjetër, përfshirë Esmeraldas dhe Guayaquil në Ekuador, Buenaventura në Kolumbi dhe Callao në Peru.
Eksperti thekson një veçanti të mafias shqiptare: struktura e saj është kryesisht familjare.
“Njeriu hyn në mafian shqiptare duke qenë bir, nip, kushëri ose familjar i njërit prej anëtarëve. Duke qenë se përbëhet nga njerëz me lidhje gjaku, është më e vështirë që të denoncojnë apo japin informacion kundër klanit,” thotë Sánchez.
Kjo karakteristikë, e cila ndan mafian shqiptare me Ndranghetën italiane, është arsyeja pse këto grupe kanë qenë të vështira për t’u çmontuar, ndryshe nga strukturat e tjera kriminale evropiane si Cosa Nostra dhe Camorra.
Grupet shqiptare gjithashtu janë me “sofistikim të lartë biznesi,” thotë Luis Córdova Alarcón, drejtori i programit të kërkimit “Rend, Konflikt dhe Dhunë” në Universitetin Qendror të Ekuadorit.
“Mafia shqiptare, ose të paktën grupet që kanë vepruar nga Ekuadori, kanë përdorur struktura biznesi të mirë ndërtuara, që i kanë lejuar të fshehin trafikun e drogës brenda kompanive të transportit dhe magazinimit, por edhe në kompanitë detare që bëjnë eksportet,” shpjegon Córdova.
Eksperti tregon se si Dritan Gjika, një narkotikant shqiptar i kapur në maj të vitit të kaluar në Emiratet e Bashkuara Arabe, midis viteve 2010 dhe 2012 krijoi një seri kompanish në Ekuador të lidhura me eksportin e bananeve, për të dërguar kokainë në Evropë përmes tyre.
Në atë kohë, gjatë qeverisjes së Rafael Correas, Ministria e Bujqësisë dhe Blegtorisë krijoi një sistem për ndarjen e kuotave mujore për eksportin e bananeve, në përputhje me hektarët e mbjellë, i quajtur Unibanano.
Por ky sistem u auditua vetëm në vitin 2022, me financim nga Bashkëpunimi Gjerman, pas mandateve të Correas, Lenín Morenos dhe Guillermo Lassos. Kontrolli zbuloi ekzistencën e mbi 50 “kompanive fantazmë”, të themeluara vetëm në letër, por që megjithatë kishin kuotat e eksportit.
“Çfarë do të thotë kjo? Që ka pasur impunitet dhe mbrojtje totale,” thotë Sánchez, eksperti për krimin e organizuar, duke cituar publikime nga media kombëtare mbi këtë çështje. “Një departament i tërë i Ministrisë së Bujqësisë ishte i kapur nga trafiku i drogës.”
Më 3 korrik të vitit të kaluar, Policia Kombëtare e Ekuadorit sekuestroi rreth tri ton kokainë brenda kutive me banana në një fermë në Guayaquil dhe arrestoi pesë persona “të dyshuar se ishin të lidhur me një strukturë kriminale të lidhur me mafian shqiptare,” sipas komandantit Víctor Ordóñez. Ngjarja tregon qartë se kjo praktikë vazhdon ende.
Ekspertët vënë në pah rolin dhe suksesin e mafias shqiptare në Amerikën Latine
Eksperienca e grupeve shqiptare në pastrimin e parave u ka mundësuar atyre të krijojnë marrëdhënie të mira me kartelët meksikanë. Ata ruajnë gjithashtu një profil të ulët për të mos tërhequr vëmendjen e autoriteteve lokale, shpjegon Mike Vigil, ish-drejtor i operacioneve ndërkombëtare në DEA.
“Ata gjithmonë mbajnë një profil shumë të ulët sepse e dinë mirë që nxitja e dhunës nuk është e mirë për biznesin,” thotë Vigil.
Kjo shqetësim për mafitë ballkanike është përhapur deri te Organizatat e Bashkuara, të cilat në prezantimin e Raportit Botëror për Drogat 2025 denoncuan rritjen e dhunës në Evropë si pasojë e trafikut të drogës.
“Dhuna dhe konkurrenca që karakterizon tregun e kokainës, më parë e përqendruar në Amerikën Latine, po përhapet në Evropën Perëndimore ndërsa grupet kriminale të Ballkanit Perëndimor rrisin ndikimin e tyre në treg,” theksojnë OKB.
Pse mafia shqiptare u konsolidua në rajon?
Suksesi i mafias shqiptare në Amerikën Latine lidhet me tre faktorë kryesorë:
Ata nuk kërkojnë të konkurojnë drejtpërdrejt me organizatat lokale, por preferojnë të bashkëpunojnë me to.
Në Meksikë bashkëpunojnë me kartelët e Sinaloas dhe Jalisco Nueva Generación.
Në Kolumbi kanë lidhje me grupin Clan del Golfo në bregun Karaibe dhe me disidentët e FARC në bregun Paqësor.
Në vende si Peru dhe Ekuador, marrëdhëniet kriminale mes grupeve ballkanike dhe prodhuesve lokalë janë të forta, pasi kanë nevojë të ndërsjellë për njëri-tjetrin.
Mafia shqiptare nuk kërkon të zgjerojë territorin dhe të përzërë bandat lokale.
Ata nuk kanë degë të armatosura në Amerikën Latine.
Marrëdhëniet e biznesit i kryejnë përmes mesazherëve dhe emisarëve që vijnë nga Europa përkohësisht, përveç rasteve kur janë të detyruar të qëndrojnë më gjatë për shkak të problemeve ligjore.
Rritja e konsumit dhe prodhimit të kokainës ka krijuar hapësirë për shumë aktorë në treg.
Konsumi i drogës në Evropë është rritur me 80% që nga viti 2011.
Numri i konsumatorëve në botë është rritur nga 17 milionë në 2013 në 25 milionë në 2023, sipas UNODC.
Prodhimi i kokainës ka pësuar rritje nga 2,757 ton në 2022 në 3,708 ton në 2023.
Karakteristikat e mafias shqiptare:
Anëtarët hyjnë në grup kryesisht përmes lidhjeve familjare, që e bën më të vështirë denoncimin e tyre.
Ata janë shumë të sofistikuar në pastrimin e parave dhe përdorin kompani të ligjshme, si ato të transportit dhe eksportit, për të maskuar trafikun e drogës.
“Gjatë 10 viteve të fundit ka pasur një rritje prej 880% në prodhimin e kokainës, që do të thotë se ka pasur një rritje jashtëzakonisht të madhe të konsumit,” thotë Córdova. “Ka kaq shumë biznes, saqë ka vend për të gjithë, siç do të thoja në mënyrë të zakonshme.”
Sipas Córdovës, “transformimi gjeopolitik” i tregut të kokainës ka bërë që mafitë shqiptare të rrisin fuqinë e tyre si trafikantë drejt Evropës, ndërsa kartelët meksikanë po fokusohen në prodhimin e fentanilit për të fuqizuar të ardhurat e tyre ilegale, për shkak të afërsisë me Shtetet e Bashkuara.
3. Fragmentimi në zinxhirin e trafikut të drogës
Dizmobilizimi i diskutueshëm i Forcave të Vetëmbrojtjes së Bashkuar të Kolumbisë (AUC) në 2006 dhe i Forcave Revolucionare të Kolumbisë (FARC) në 2016, sipas raportit të GI-TOC, ka shkaktuar fragmentimin e zinxhirit të trafikut të drogës.
Ky fragmentim ka sjellë që “strukturat e krimit të organizuar janë bërë më horizontale sesa hierarkike, duke u ngjashëm më shumë me një sistem nyjesh të lidhura mes tyre.” Në këtë dinamikë, mafia shqiptare është konsoliduar në Amerikën Latine.
Në përputhje me GI-TOC, Vigil thekson se boshllëku që lanë FARC dhe ndarja mes grupeve të tjera të armatosura në Kolumbi “ka krijuar mundësi për trafikantët nga Ballkani.”
Vigil shton diçka tjetër: mafia shqiptare ka treguar mjeshtëri për t’u “ lidhur me shoqërinë e Amerikës së Jugut”, duke u martuar me gra lokale, për shembull, dhe duke falsifikuar dokumente, “duke përdorur identitete të shumta për të shmangur zbulimin nga autoritetet”.
Ekuadori, kyç për grupet ballkanike
Ekuadori është ndoshta vendi në Amerikën Latine ku janë vendosur më shumë emisarët dhe mesazherët e mafias shqiptare, si dhe disa nga krerët e grupeve ballkanike. Një shembull i këtij fakti është Dritan Rexhepi, lideri i Kompanisë Bello.
Rexhepi mbërriti në Ekuador në vitin 2012 — pas arratisjes nga tri presione në Europë — dhe dy vite më pas u arrestua në operacionin “Ballkanët”, të zhvilluar në Durán, Samborondón dhe Guayaquil. E paradoksale është se nga burgu ai konsolidoi fuqinë e strukturës së tij në Amerikën Latine.
“Rexhepi u identifikua si një nga liderët e rrjetit dhe ndërmjetësi i tij kryesor, pasi ishte përgjegjës për sigurimin e kokainës dhe logjistikën nga qelia e tij në Ekuador,” shënon raporti i GI-TOC.
Rexhepi u lirua nga burgu në Ekuador në vitin 2021 pas një lirimi para kohe dhe pavarësisht dy kërkesave për ekstradim të aprovuara në Shqipëri dhe Itali, ai u arrestua në nëntor 2023 në Turqi me një pasaportë kolumbiane.
Lirimi para kohe u denoncua nga ish-anziani dhe kandidati presidencial Fernando Villavicencio, i cili u vra më 9 gusht 2023, i cili në një raport ekspozoi gjithashtu se si mafia shqiptare kishte depërtuar në Policinë Kombëtare.
“Në atë raport akuzohet se ish-komandantja e Policisë Kombëtare, Tannya Varela, ishte kapur nga mafia shqiptare dhe kishte punuar në shërbim të saj kur ishte komandante e zonës policore për provincën Manabí,” thotë Córdova.
Fernando Villavicencio zbuloi lidhjen mes një tjetër krimineli shqiptar, Dritan Gjika, dhe biznesmenit Rubén Cherres, mik i kunatit me ndikim të ish-presidentit Guillermo Lasso, Danilo Carrera. Kjo denoncim luajti një rol të rëndësishëm në nisjen e një procesi politik ndaj Lassos.
“Grupet e Ballkanit kanë korruptuar shumë zyrtarë dhe forca sigurie në rajon,” thotë Vigil.
Por, përpara se grupet e Ballkanit të depërtonin në institucionet e Ekuadorit, siç tregoi Villavicencio, pati një faktor që lehtësoi hyrjen dhe vendosjen e anëtarëve të tyre në vend, sipas Sánchez: Qeveria e Rafael Correas në 2008 hoqi kërkesën e vizës për qytetarë nga e gjithë bota, duke u mundësuar qëndrimin deri në gjashtë muaj në Ekuador.
“Ata që kishin probleme ligjore në Shqipëri apo Evropë gjetën në Ekuador një vend të sigurt për t’u fshehur, dhe kjo favorizoi vendosjen e mesazherëve të mafive,” thotë Sánchez.
Sot, sipas GI-TOC dhe ekspertëve, të paktën shtatë grupe të Ballkanit operojnë në Ekuador dhe Amerikën e Jugut: shqiptarët Kompania Bello, klanet Farruku dhe Lazaratit, si dhe grupet Sarić (Serbi), klani Kotor (Mali i Zi) dhe klanet Tito dhe Dino (Bosnje)./Përshati në shqip Versus.al
