Nga Boris Johson-Dailymail
Mund të themi me të drejtë se atmosfera mes miqve të mi ukrainas dje në mëngjes ishte jashtëzakonisht optimiste – më optimistja që kam dëgjuar prej shumë kohësh.
Sipas tyre, seria e takimeve Trump-Zelensky-Europa në Uashington nuk ishte thjesht e mirë – ishte më e mira deri më tani.
Pas tmerrit të parë duke parë Putin të trajtohej me tapetin e kuq në Alaskë, ata mendojnë se janë në prag të fitimit të diçkaje të paçmuar, një shpërblim që Donald Trump ka ofruar ku asnjë nga paraardhësit e tij nuk kishte guximin.
Bëhet fjalë për garanci sigurie – një marrëveshje “të gjithëve për një dhe një për të gjithë” që, nëse Ukraina sulmohet, të gjithë nënshkruesit e kësaj marrëveshjeje do të vijnë menjëherë në mbrojtje të Ukrainës (për një angazhim që Ukraina do ta reciprocë, natyrisht).
Është e vështirë të tejvlerësosh rëndësinë, apo potencialin, e asaj që Trump po thotë tani.
Problemi i madh pas Luftës së Ftohtë për Ukrainën është se vendi është humbur në një paqartësi gjeostrategjike. A jetojnë ukrainasit me të vërtetë në një vend të lirë, sovran dhe të pavarur, ashtu si thotë Kushtetuta e 1991? Ukrainasit mund të besojnë fuqimisht se janë të lirë – por a e besojmë ne?
A e nënkuptojmë me të vërtetë kur themi se Ukraina është e pavarur? Apo ne në Perëndim, fshehurazi, mendojmë se ukrainasit janë ende pjesë e orbitës së Moskës, pjesë e një “sphère of influence” të pazbuluar nga Rusia; me fjalë të tjera, një satelit, një satrapi e Kremlinit, e paaftë për të zgjedhur fatin e vet?
Për më shumë se 30 vjet kemi dërguar sinjale të përziera. Kemi shfaqur zemërim për trajtimin rus të Ukrainës – por kurrë nuk kemi bërë mjaftueshëm për të penguar këtë agresion.
Kemi dështuar për dekada të tëra që t’u ofrojmë ukrainasve mbrojtjen që i ofrojmë Shteteve Baltike dhe vendeve të tjera të Europës Lindore. Kemi dështuar, përkundër premtimeve të përsëritura, që t’u sigurojmë anëtarësim në NATO.
Ky dështim nuk ishte për shkak të ndonjë marrëveshjeje sekrete me Gorbaçov gjatë negociatave për ribashkimin e Gjermanisë (kjo janë gënjeshtra të Kremlinit), dhe nuk ishte për shkak se Amerika në parim ishte kundër. Një shikim i shkurtër në histori tregon se George W. Bush parashikoi me saktësi kërcënimin e sulmit rus dhe madje mbështeti anëtarësimin e Ukrainës në aleancë.
Problemi ishte se evropianët, të udhëhequr nga Gjermania, ishin tepër të varur nga nafta dhe gazi i Putinit, dhe iu nënshtruan presionit rus. Evropianët gjithmonë kanë veto-an ukrainas për anëtarësim në NATO, dhe dobësia evropiane ndihmoi në shkaktimin e katastrofës.
Putin pa këtë dështim për të ofruar anëtarësim në NATO dhe arriti në përfundimin logjik: Perëndimi nuk ishte serioz në angazhimin për kufijtë apo pavarësinë e Ukrainës. Kjo është arsyeja pse ai pushtoi Gadishullin e Krimesë në 2014, dhe kur Perëndimi nuk bëri thuajse asgjë, vendosi të pushtonte sërish në 2022.
Prandaj, zgjidhja tani – mënyra e vetme për të shmangur një pushtim të tretë dhe për të arritur një paqe të qëndrueshme – është të ofrohen garanci sigurie në linjat e Nenit 5 të NATO-s, garanci e ofruar nga vendet që përbëjnë shumicën e fuqisë ushtarake të NATO-s dhe vende të tjera, si Australia.
Siç thotë saktë Trump, evropianët do të udhëheqin, por Amerika do të ketë një rol “koordinues”. Kjo është thelbësore, sepse çdo përpjekje e tillë do të varet ende nga logjistika dhe inteligjenca amerikane. Nuk kam dyshim se SHBA do të bëjë shumë më tepër përveç kësaj. Vetë Trump ka refuzuar vazhdimisht të përjashtojë vendosjen e trupave amerikane në terren.
Nga marrëveshja e Mineraleve deri tek angazhimet më të fundit të Trump, po shohim një përkushtim në rritje të Perëndimit ndaj sigurisë së Ukrainës, i garantuar jo vetëm nga evropianët, por edhe nga fuqia më e madhe ushtarake në botë.
Kjo është gjithashtu një arritje e madhe e Volodymyr Zelensky. Ai po e nxjerr vendin e tij nga zona gri dhe e vendos në kolonën e demokracive që përballen me Perëndimin – si Koreja e Jugut, Japonia, Izraeli – liria e të cilëve mbështetet nga Amerika.
Nëse arrihet një marrëveshje paqeje, Ukraina mund të vazhdojë menjëherë me anëtarësimin në BE, dhe ndërsa shoqëria ukrainase adoptom normat perëndimore, vendi do të bëhet më pak i korruptuar dhe më tërheqës për investime. Është një perspektivë fantastike, nëse arrijmë një marrëveshje të tillë.
Sigurisht, kjo mbetet një “nëse” shumë e madhe.
Megjithë rritjen e papritur të optimizmit, ukrainasit e dinë se nuk ka kuptim të kesh garanci sigurie, kur ende nuk ka paqe për t’u garantuar. Putin mund të dëshirojë paqe, siç thotë Trump, por ai dëshiron vetëm paqe sipas kushteve të tij – dhe kushtet e tij aktuale janë të çmendura.
Tani ai thotë se dëshiron të marrë të gjithë Donbasin; pra, ai synon të përdorë negociatat për të aneksuar territore të fortifikuara që forcat e tij nuk kanë mundur të kapin për 12 vitet e fundit. Ka një arsye të mirë pse rusët kanë dështuar, dhe pse ukrainasit kanë luftuar si luanë për t’i mbajtur ato larg.
Këto janë pozicionet që forcat ukrainase duhet t’i mbajnë, nëse duan të ndalojnë një përparim rus drejt Kievit dhe Kharkivit. Me fjalë të tjera, Putin dëshiron që ukrainasit të nënshkruajnë një letër vdekje strategjike për veten.
Është bukur të kesh perspektivën e garancive perëndimore, por siç theksuan liderët evropianë gjatë takimit të hënës, garantuesit më të mirë të sigurisë së Ukrainës janë dhe do të jenë gjithmonë heronjtë e forcave të armatosura ukrainase. Ata kanë nevojë për fortifikime në Donbas. Ata kanë nevojë për atë territor.
Edhe nëse Zelensky do të donte të pranojë kërkesën e çmendur të Putinit dhe t’i dorëzonte një pjesë të madhe të territorit sovran ukrainas, ai do të duhej së pari të ndryshonte Kushtetutën e Ukrainës. Më e rëndësishmja, ai do të duhej të merret me zemërimin kombëtar ukrainas.
Ukrainasit kanë kaluar më shumë se dhjetë vjet duke luftuar për këtë tokë. Ata kanë humbur dhjetëra e ndoshta qindra mijëra jetë. Ata nuk do ta lejojnë që ajo të dorëzohet tek Putin, nga Zelensky apo ndonjë lider tjetër.
Putin e di që kjo nuk do të ndodhë, dhe kjo është arsyeja pse ai e kërkon. Do të shohim çfarë do të ndodhë në takimet e ardhshme, por kam frikë se lideri rus do të përpiqet ta kthejë situatën duke fajësuar Zelensky për t’u treguar të pamëshirshëm. Putin nuk mund të lejohet të kalojë pa u ndëshkuar.
Putin do të torturojë Ukrainën derisa të detyrohet të ndalojë; siç thotë senatorja amerikane Lindsey Graham, ai do të vazhdojë derisa të përballet me një katastrofë ekonomike reale. Për të arritur një rezultat – dhe për të ndaluar këtë luftë – ne të gjithë do të duhet të ushtrojmë presion më të madh mbi Putin.
Kjo do të thotë vazhdimin dhe intensifikimin e mbështetjes ushtarake për Ukrainën. Kjo do të thotë të goditim “flotën e hijes” të Putinit që përdoret për të kontrabanduar naftë, sanksione sekondare ndaj klientëve të tij dhe sekuestrimin e 300 miliardë dollarëve të aseteve të tij të ngrira.
Nëse nuk veprojmë shpejt dhe nuk godasim Putin aty ku e godet më shumë, Rusia do të vazhdojë cinikisht të zvarrisë situatën.
Trump të paktën e ka sjellë Putinin në tryezë dhe ka thyer ngërçin. Duke ofruar Ukrainës garanci reale sigurie, ai po përgjigjet përfundimisht mbi pyetjen më të rëndësishme – për fatin e Ukrainës.
Vetëm kur Putin të kuptojë se Ukraina tani është një aleate afatgjate e Amerikës dhe do të mbrohet fuqishëm nga Amerika, ai do të kuptojë se nuk ka zgjidhje tjetër veçse të lejojë Ukrainën. Kjo është mënyra për paqe afatgjatë./Përshtati në shqip Versus.al
