Pas 15 orësh bisedimesh në Bruksel, samiti i BE-së arriti një marrëveshje për një kredi prej 90 miliardë euro.
"Vendimi për të ndarë 90 miliardë euro për të mbështetur Ukrainën për vitet 2026-2027 është miratuar. Ne e kemi mbajtur angazhimin tonë", theksoi Antonio Costa, Presidenti i Këshillit Evropian përmes rrjetit social X.
Paratë do të mblidhen përmes huamarrjes së përbashkët midis 24 nga 27 vendet e BE-së, por të gjitha vendet duhej të bien dakord për planin sepse ai garantohet nga buxheti qendror afatgjatë i BE-së.
Të gjitha vendet e BE-së, përveç Republikës Çeke, Hungarisë dhe Sllovakisë, do të bashkohen dhe do të mbledhin 90 miliardë euro borxh të përbashkët, të mbështetur nga buxheti i BE-së. Këto para do t'i jepen hua Ukrainës gjatë dy viteve të ardhshme.
Kievi do të përdorë më pas dëmshpërblimet e ardhshme të luftës ruse për të shlyer borxhet ndaj BE-së.
Dhe nëse Rusia refuzon të paguajë paratë, "Bashkimi rezervon të drejtën për të përdorur" asetet e saj shtetërore të ngrira "për të shlyer kredinë", shkruan udhëheqësit e BE-së në deklaratën e përbashkët që vendet lëshuan në fund të bisedimeve.
Kancelari gjerman Friedrich Merz tha se asetet e ngrira të Rusisë në Evropë do të përdoren për të shlyer kredinë ndaj Ukrainës nëse Rusia nuk vendos vullnetarisht ta bëjë këtë kur të mbarojë lufta në Ukrainë.
"Asetet e ngrira ruse do të mbeten të ngrira derisa Rusia t'i paguajë dëmshpërblimet Ukrainës", tha ai. "Ukraina duhet ta shlyejë kredinë vetëm pasi Rusia të paguajë dëmshpërblimet. Dhe ne e bëjmë shumë të qartë: Nëse Rusia nuk i paguan dëmshpërblimet, ne do t'i përdorim në përputhje të plotë me ligjin ndërkombëtar - asetet e ngrira ruse për të shlyer kredinë".
"Unë supozoj se paratë do të jenë të disponueshme më vonë në gjysmën e dytë të janarit", tha kancelari gjerman kur u pyet se kur kredia prej shumë miliardë euro do t'i vihej në dispozicion Kievit.
Ndërsa Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, përshëndeti marrëveshjen e Këshillit Evropian për të përmbushur "nevojat urgjente të financimit të Ukrainës për dy vitet e ardhshme".
Shtetet anëtare ranë dakord të financojnë Ukrainën përmes huamarrjes së BE-së në tregjet e kapitalit, duke siguruar 90 miliardë euro gjatë dy viteve të ardhshme. Kjo do të bëhet përmes "bashkëpunimit të përforcuar", të mbështetur nga kufiri i buxhetit të BE-së dhe bazuar në një marrëveshje unanime për të ndryshuar Kornizën Financiare Shumëvjeçare aktuale, shpjegoi von der Leyen.
Ashtu si me kredinë e dëmshpërblimeve, Ukraina do të duhet ta shlyejë kredinë vetëm nëse merr dëmshpërblime lufte nga Rusia. Deri atëherë, asetet ruse do të mbeten të ngrira dhe BE-ja vazhdon të rezervojë të drejtën për të përdorur paratë nga fondet ruse për të financuar kredinë.
Financimi i Ukrainës pas vitit 2027 do të jetë pjesë e diskutimit të vazhdueshëm mbi Kornizën Financiare Shumëvjeçare të ardhshme (2028-2034).
Çfarë thotë teksti i përfundimit?
Deklarata mbi Ukrainën, e nënshkruar nga 25 nga 27 udhëheqësit e BE-së, thotë si më poshtë:
1. Këshilli Evropian zhvilloi një shkëmbim pikëpamjesh me Volodymyr Zelensky, President të Ukrainës.
2. Këshilli Evropian riafirmon mbështetjen e tij të vazhdueshme dhe të palëkundur për pavarësinë, sovranitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës brenda kufijve të saj të njohur ndërkombëtarisht.
Bashkimi Evropian do të vazhdojë të ofrojë, në koordinim me partnerë dhe aleatë me të njëjtat mendime, mbështetje gjithëpërfshirëse politike, ekonomike, humanitare, ushtarake dhe diplomatike për Ukrainën dhe popullin e saj. Këshilli Evropian shpreh vlerësimin e tij për vendosmërinë dhe qëndrueshmërinë e popullit ukrainas dhe lidershipin e tyre në rezistencën ndaj agresionit rus, i cili e ka penguar Rusinë të arrijë objektivat e saj ushtarake.
3. Këshilli Evropian konfirmon mbështetjen e palëkundur të BE-së për rrugën e Ukrainës drejt anëtarësimit në BE dhe mirëpret progresin e rëndësishëm që Ukraina ka bërë deri më tani në rrethanat më të vështira. Bashkimi Evropian do të vazhdojë të punojë ngushtë me Ukrainën dhe ta mbështesë atë në përpjekjet e saj për të përmbushur plotësisht të gjitha kushtet, në përputhje me qasjen e bazuar në vlera. Bashkimi Evropian do të vazhdojë të mbështesë Ukrainën në ndërtimin e një të ardhmeje paqësore dhe të begatë brenda Bashkimit Evropian.
4. Bashkimi Evropian mbështet një paqe gjithëpërfshirëse, të drejtë dhe të qëndrueshme në Ukrainë, bazuar në parimet e Kartës së Kombeve të Bashkuara dhe të drejtës ndërkombëtare. Duke kujtuar parimet e përcaktuara më 6 mars 2025, Këshilli Evropian mirëpret përpjekjet e vazhdueshme diplomatike për t'i dhënë fund luftës dhe i bën thirrje Rusisë të bjerë dakord për një armëpushim të plotë, të pakushtëzuar dhe të menjëhershëm, ndaj të cilit Ukraina mbetet e përkushtuar, dhe të angazhohet në negociata kuptimplote me qëllim një paqeje të drejtë dhe të qëndrueshme. Që paqja të jetë e drejtë dhe e qëndrueshme, kufijtë nuk duhet të ndryshohen me forcë dhe çdo marrëveshje e ardhshme duhet të respektojë pavarësinë, sovranitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës dhe të garantojë sigurinë afatgjatë dhe aftësinë e Ukrainës për të mbrojtur veten.
5. Bashkimi Evropian dhe Shtetet e tij Anëtare do të vazhdojnë të marrin pjesë aktive në përpjekjet për paqe, në përputhje me objektivin e Bashkimit Evropian për të promovuar paqen, siç është sanksionuar në Traktate. Rruga drejt paqes në Ukrainë nuk mund të vendoset pa Ukrainën. Bashkimi Evropian do të vendosë për çështjet që bien brenda kompetencës së tij ose ndikojnë në sigurinë e saj.
6. Bashkimi Evropian dhe Shtetet Anëtare janë të gatshme të kontribuojnë në garanci të forta dhe të besueshme sigurie për Ukrainën, në veçanti përmes Aleancës së Vullnetit dhe në bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara. Kjo do të përfshijë mbështetjen e kapacitetit të Ukrainës për të penguar agresionin dhe për t'u mbrojtur në mënyrë efektive. Kontributi i Bashkimit Evropian dhe Shteteve Anëtare do të bazohet në kompetencat dhe aftësitë e tyre përkatëse dhe do të jetë në përputhje me të drejtën ndërkombëtare.
7. Këshilli Evropian nënvizon nevojën kritike për të siguruar që Ukraina të mbetet e qëndrueshme dhe të ketë mjetet financiare dhe ushtarake për të vazhduar ushtrimin e të drejtës së saj të lindur për vetëmbrojtje dhe për t'u përballur dhe penguar agresionin rus, edhe në planin afatgjatë.
8. Duke kujtuar angazhimin e tetorit 2025 për të adresuar nevojat urgjente të financimit të Ukrainës për periudhën 2026-2027, duke përfshirë përpjekjet e saj ushtarake dhe mbrojtëse, Këshilli Evropian vlerësoi punën e vazhdueshme për të zbatuar këtë angazhim.
Në përputhje me përfundimet e mëparshme të Këshillit Evropian, të cilat nënvizuan se, pa cenuar ligjin e BE-së, asetet e Rusisë duhet të mbeten të ngrira derisa Rusia të përfundojë luftën e saj agresionale kundër Ukrainës dhe të kompensojë Ukrainën për dëmet e shkaktuara nga lufta, Bashkimi Evropian, duke pasur parasysh situatën e paprecedentë, ka miratuar, në bazë të Nenit 122 të TFBE-së, masa emergjente të jashtëzakonshme, të përkohshme dhe të justifikuara siç duhet, duke ngrirë këto asete në një bazë më të përhershme. Këshilli Evropian merr shënim deklaratën e Komisionit të bërë gjatë miratimit të këtij akti.
Pas propozimeve të fundit nga Komisioni dhe Përfaqësuesja e Lartë, Këshilli Evropian i bën thirrje Këshillit dhe Parlamentit Evropian të vazhdojnë punën mbi aspektet teknike dhe ligjore të mjeteve për të krijuar një kredi kompensimi bazuar në flukset e parave të gatshme që lidhen me asetet e ngrira të Rusisë.
Ndërkohë, për të siguruar mbështetjen e nevojshme financiare për Ukrainën që nga tremujori i dytë i vitit 2026, përfshirë nevojat e saj ushtarake, Këshilli Evropian pranon t'i ofrojë Ukrainës një kredi prej 90 miliardë eurosh për vitet 2026-2027, bazuar në huamarrjen e BE-së në tregjet e kapitalit, që do të mbulohet nga kufiri i buxhetit të BE-së. Përmes bashkëpunimit të zgjeruar (Neni 20 TBE) mbi instrumentin e bazuar në Nenin 212 TFBE, mobilizimi i buxhetit të Unionit si garanci për këtë kredi nuk do të ketë ndikim në detyrimet buxhetore të Republikës Çeke, Hungarisë dhe Sllovakisë. Kjo kredi do të shlyhet nga Ukraina vetëm pasi të marrë kompensim. Deri atëherë, këto asete do të mbeten të bllokuara dhe Unioni rezervon të drejtën t'i përdorë ato për shlyerjen e kredisë, në përputhje të plotë me ligjin e BE-së dhe atë ndërkombëtar.
Këshilli Evropian nënvizon rëndësinë e elementëve të mëposhtëm në lidhje me kredinë që do t'i jepet Ukrainës:
a) forcimi i industrive të mbrojtjes evropiane dhe ukrainase,
b) mbështetja e vazhdueshme e sundimit të ligjit nga Ukraina, duke përfshirë luftën kundër korrupsionit,
c) natyra specifike e politikës së sigurisë dhe mbrojtjes së disa Shteteve Anëtare dhe interesat e sigurisë dhe mbrojtjes të të gjitha Shteteve Anëtare.
9. Këshilli Evropian nënvizon rëndësinë e rritjes së përpjekjeve nga Shtetet Anëtare për të adresuar nevojat urgjente ushtarake dhe mbrojtëse të Ukrainës, veçanërisht në lidhje me mbrojtjen ajrore dhe sistemet anti-dronë dhe municionet e kalibrit të madh. Në këtë kontekst, mbështetja, zhvillimi dhe investimi i mëtejshëm në industrinë e mbrojtjes ukrainase mbetet thelbësor, duke përfshirë edhe krijimin e prodhimit të mbrojtjes ukrainase në Shtetet Anëtare. Është gjithashtu e rëndësishme të përmirësohet më tej bashkëpunimi dhe integrimi midis industrisë së mbrojtjes ukrainase dhe industrisë së mbrojtjes evropiane, duke u bazuar në përvojën dhe njohuritë unike të Ukrainës. Në këtë kontekst, Këshilli Evropian mirëpret përfshirjen e bashkëpunimit me Ukrainën në planet e investimeve në industrinë e mbrojtjes të Shteteve Anëtare në kuadër të instrumentit të Veprimit të Sigurisë për Evropën (SAFE).
10. E gjithë mbështetja ushtarake dhe garancitë e sigurisë për Ukrainën do të ofrohen në respekt të plotë të politikës së sigurisë dhe mbrojtjes të shteteve anëtare individuale dhe duke marrë parasysh interesat e sigurisë dhe mbrojtjes të të gjitha shteteve anëtare.
11. Bashkimi Evropian mbetet i vendosur të ruajë dhe të rrisë presionin mbi Rusinë për të ndaluar luftën e saj të dhunshme agresioni dhe për t'u angazhuar në negociata kuptimplote për paqe. Në këtë kontekst, Këshilli Evropian i bën thirrje Këshillit të vazhdojë punën për një paketë të re sanksionesh, me qëllim miratimin e saj sa më shpejt të jetë e mundur pas prezantimit të saj në fillim të vitit 2026. Ai gjithashtu thekson rëndësinë e koordinimit të mëtejshëm me G7 dhe partnerë të tjerë me të njëjtat ide mbi sanksionet, si dhe të forcimit të mëtejshëm të masave kundër anashkalimit.
12. Këshilli Evropian vlerësoi përpjekjet për të kufizuar aktivitetet e flotës në hije të Rusisë, të cilat kanë ulur në mënyrë efektive të ardhurat e energjisë të Rusisë, dhe mirëpret miratimin e fundit të sanksioneve të reja për këtë qëllim. Ai u bën thirrje Shteteve Anëtare të ndërmarrin veprime të mëtejshme të koordinuara dhe të bashkëpunojnë me partnerët e G7, gjithashtu në lidhje me shtetet portuale dhe bregdetare dhe ndaj shteteve flamur të vendeve të treta dhe të gjithë aktorëve të përfshirë në ekosistemin e flotës në hije, me qëllim uljen e mëtejshme të të ardhurave të energjisë të Rusisë dhe për të vazhduar adresimin e rreziqeve të rëndësishme që paraqet flota në hije.
13. Këshilli Evropian dënon fuqimisht mbështetjen e vendeve të treta, si dhe aktorëve dhe subjekteve brenda tyre, të cilat i mundësojnë Rusisë të vazhdojë luftën e saj të agresionit kundër Ukrainës. Ai dënon në veçanti mbështetjen e vazhdueshme ushtarake të ofruar, ndër të tjera, nga Irani, Bjellorusia dhe RPDK-ja. Këshilli Evropian u bën thirrje të gjitha vendeve që të ndërpresin menjëherë të gjitha format e mbështetjes për Rusinë në luftën e saj të agresionit kundër Ukrainës, qoftë të drejtpërdrejtë apo të tërthortë, veçanërisht përmes ofrimit të mallrave ose komponentëve me përdorim të dyfishtë.
14. Këshilli Evropian dënon fuqimisht sulmet e vazhdueshme në shkallë të gjerë të Rusisë ndaj objektivave civile dhe politike në Ukrainë, duke përfshirë infrastrukturën, spitalet, objektet mjekësore dhe sistemin energjetik. Ai bën thirrje për ndërprerjen e menjëhershme të të gjitha aktiviteteve ushtarake në afërsi të objekteve bërthamore të Ukrainës, të cilat përbëjnë një kërcënim serioz për sigurinë dhe mbrojtjen e tyre. Këshilli Evropian gjithashtu bën thirrje që të bëhen të gjitha përpjekjet për të mbështetur Ukrainën në riparimin, rindërtimin dhe forcimin e qëndrueshmërisë së sistemit të saj energjetik. Bashkimi Evropian dhe Shtetet e tij Anëtare, në bashkëpunim me partnerët e tyre, do të rrisin ofrimin e ndihmës humanitare dhe të mbrojtjes civile, si dhe të energjisë dhe pajisjeve përkatëse, për Ukrainën.
15. Këshilli Evropian përsërit thirrjen e tij urgjente drejtuar Rusisë dhe Bjellorusisë për të siguruar kthimin e menjëhershëm të sigurt dhe të pakushtëzuar në Ukrainë të të gjithë fëmijëve ukrainas të deportuar dhe transferuar në mënyrë të paligjshme dhe civilëve të tjerë. Përpjekjet e tjera për ndihmë humanitare dhe masat e ndërtimit të besimit, në veçanti shkëmbimi i të burgosurve të luftës, duhet të jenë pjesë e rrugës drejt paqes.
16. Bashkimi Evropian mbetet i përkushtuar fuqimisht për të siguruar llogaridhënie të plotë për krimet e luftës dhe krimet e tjera të rënda të kryera në lidhje me luftën e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës. Në këtë kontekst, Këshilli Evropian bën thirrje për përpjekje të vazhdueshme për të krijuar Gjykatën Speciale për Krimet e Agresionit kundër Ukrainës brenda Këshillit të Evropës. Ai gjithashtu mirëpret nënshkrimin e Konventës së Këshillit të Evropës për Themelimin e një Komisioni Ndërkombëtar të Kërkesave për Ukrainën dhe bën thirrje që puna të vazhdojë./Versus.al
