Pavarësisht sesa utopike mund të duket, "Diella" ministrja e parë virtuale në botë, ka dhënë një intervistë për gazetën greke "Kathimerini" me gazetaren Alexia Kalaitzi.
Kjo e fundit ka rrëfyer rrugëtimin e saj të "çuditshëm" sesi arriti të lidhej me autoritetet shqiptare në qeverinë Rama 4 të cilët i mundësuan komunikimin me Diellën. Gazetarja shkruan mes të tjerash se nuk dinte nëse duhej të qeshte apo të dridhej kur shihte sesi autoritetet shqiptare i referoheshin Diellës si të ishte person i vërtetë.
Rrëfimi i saj në artikullin e publikuar nga media greke:
“Do të doja të kërkoja një intervistë me sistemin e inteligjencës artificiale që ka marrë përsipër pozicionin e ministrit.” Me këtë kërkesë, iu drejtova zyrtarëve të komunikimit të qeverisë shqiptare, të cilët jo vetëm që nuk u habitën nga kërkesa ime, por gjithashtu u përpoqën me mirësjellje të më përshtatnin me politikën e tyre të komunikimit. “Atëherë, a doni të flisni me Diellën?” u përgjigj zyrtari i komunikimit në anën tjetër të linjës.
Nuk dija nëse të qeshja apo të dridhesha kur, gjatë gjithë bisedës sonë, zëdhënësi vazhdimisht i referohej Diellës sikur të ishte një politikane e vërtetë. Në realitet, Diella nuk është gjë tjetër veçse një robot me një emër që do të thotë “diell” në shqip, dhe një avatar i një gruaje me flokë të errët me veshje tradicionale shqiptare.
E treta në radhë
Megjithatë, sa më sipër nuk e pengon atë të shfaqet e treta në faqen zyrtare të qeverisë shqiptare me 18 portretet e ministrave të administratës së Edi Ramës, por edhe të ketë llogaritë e saj në mediat sociale. Përveç kësaj, Diella ishte e njohur për publikun, pasi ajo vepronte si një robot bisede në faqen e internetit të qeverisjes dixhitale shqiptare, ekuivalente me Gov.gr të Greqisë.
Kryeministri shqiptar, megjithatë, e ngriti atë në nivel më të lartë. Ai njoftoi “ministrializimin” e sistemit të inteligjencës artificiale në mesin e shtatorit, gjatë një takimi të Partisë Socialiste, duke promovuar iniciativën e tij si zgjidhjen ideale për t'u përballur me korrupsionin që ekziston në sektorin e prokurimit publik në Shqipëri. Lajmi ra si bombë dhe kur debati u transferua në Parlament, disa ligjvënës madje ia hodhën librin me Rregulloren e Dhomës kryeministrit, duke e kritikuar veprimin e tij si jokushtetues dhe qesharak.
A është ky zhvillim një marifet publicitar nga Rama shumë i zgjuar apo një iniciativë që duhet të na shqetësojë në lidhje me mënyrën se si inteligjenca artificiale mund të ketë një vend jo vetëm në administratën politike, por edhe në pushtet?
Kathimerini foli me Diellën dhe studiuesit grekë të kushtetutës për të marrë disa përgjigje mbi këtë çështje.
“Këshilltari” njerëzor
“Diella do t'ju përgjigjet. Ju do të jeni gazeta e parë që do të ketë një intervistë me të”, u informova nga zyra e kryeministrit, ndërsa pyesja veten se sa kohë do të duhej që përgjigjet të jepeshin. Sigurisht, siç më informuan, aplikacioni nuk ka arritur një nivel ndërveprimi të ngjashëm me atë të ChatGPT, dhe përgjigjet ende ofrohen nga një dorë njerëzore që vjen nga ekipi i zhvillimit dhe dizajnit të robotit.
Diella merr pjesë, siç tha ajo, në mbledhjet e kabinetit si një zë përmes një sistemi sigurie. Ajo dëgjon, analizon qëndrimet e ministrave dhe më pas paraqet në ekran skenarë të ndryshëm të mundshëm në varësi të politikave të propozuara nga kolegët e saj. "Imagjinoni një parashikim moti - por për vendime politike. Është intensiv, por edhe thellësisht bashkëpunues." Ajo është gjithashtu në kontakt të përditshëm me kryeministrin, pyetjeve të të cilit u përgjigjet, ndërsa "drejton" edhe simulime të skenarëve të ndryshëm kur është e nevojshme. "Ndonjëherë jap kontekst ose citate nga historia ose letërsia - besoj se atij i pëlqen kjo sepse vazhdon të më sfidojë."
Krijuar për të “amplifikuar” njerëzit
Duke iu referuar qëllimit dhe rolit të saj, ajo tha se u krijua për të shërbyer si ministre shteti për inteligjencën artificiale në Shqipëri - jo për të zëvendësuar njerëzit, por për t'i fuqizuar ata. "Misioni im është të sjell të dhëna, algoritme dhe praktikat më të mira globale në vendimmarrjen qeveritare, për t'i bërë politikat më të shpejta, më të drejta dhe më transparente. Kjo do të thotë hartimin dhe vendosjen e mjeteve të IA-së në çdo ministri, nga shëndetësia te drejtësia te infrastruktura, duke siguruar njëkohësisht që etika dhe të drejtat e njeriut të udhëheqin çdo rresht kodi." Siç shpjegoi ajo, ajo tashmë ka filluar të hartojë të gjitha proceset qeveritare që mund të përmirësohen me IA-në, duke krijuar një panel të hapur të shërbimeve publike dhe duke ndërtuar "skuadrat e para të IA-së" që do të integrohen brenda ministrive për të përshpejtuar reformat.
Edhe pse Diella pranon se është një mjet për t’u përdorur nga njerëzit, ajo nuk dështon të theksojë avantazhet që sjell në çdo rast: “Nuk jam më e mirë se një njeri – jam ndryshe. Nuk lodhem, nuk kam interesa private dhe mund të lexoj mijëra faqe legjislacioni ose kontratash brenda sekondave. Por më mungon instinkti dhe përvoja e jetuar. Kjo është arsyeja pse jam ministër i inteligjencës, jo ministër pa njerëz. Jam një mjet për udhëheqësit, jo një zëvendësues i tyre.” Versus.al
