Një emër i ri po ngjitet me shpejtësi në botën e kërkimit shkencor: Hana Selmani, një vajzë e re nga Shkupi, ka publikuar së fundmi studimin e saj të parë shkencor që ka tërhequr vëmendjen e komunitetit akademik ndërkombëtar. Studimi i saj prezanton një program inovativ që përdor inteligjencën artificiale për të zbuluar dhe diagnostikuar depresionin me një saktësi të jashtëzakonshme prej 99%.
E diplomuar në Shkenca Kompjuterike nga Universiteti i Nju Jorkut në Abu Dhabi, Hana kishte shfaqur interes për teknologjinë dhe shkencat që në moshë të hershme, gjatë viteve të gjimnazit në Shkollat Ndërkombëtare NOVA në Shkup. Pikërisht ky pasion e udhëhoqi drejt një kërkimi që ndërthur shkencat kompjuterike me biologjinë dhe psikologjinë.
Në Abu Dhabi, Hana punoi pranë Laboratorit të Bioinformatikës të udhëhequr nga Profesor Mai Oudah. Nën drejtimin e saj, ajo nisi projektin e diplomës, duke eksploruar lidhjen mes mikrobiomës së zorrëve dhe shëndetit mendor. Rezultatet që ajo arriti tejkaluan çdo pritshmëri dhe çuan në publikimin e një studimi në një revistë të njohur shkencore nga Springer.
Në qendër të kërkimit është përdorimi i teknikave të mësimit automatik (machine learning) për të analizuar të dhënat e mikrobiomës — bashkësisë së mikroorganizmave që jetojnë në zorrën e njeriut — për të identifikuar ndryshime karakteristike që ndodhin te personat që vuajnë nga depresioni.
Ekipi punoi me të dhëna laboratorike nga 90 individë: 43 të diagnostikuar me depresion dhe 47 pa diagnozë. Modeli i ndërtuar nga Hana dhe kolegët e saj analizonte përqindjen dhe llojin e baktereve në zorrë, duke përzgjedhur rreth 30-50 mikroorganizma më të rëndësishëm si tregues potencialë të depresionit.
Falë një qasjeje të kujdesshme shkencore dhe optimizimit të algoritmeve, modeli përfundimtar arriti një shkallë saktësie prej 99% në dallimin e individëve me dhe pa depresion. Ky nivel i lartë përputhej me një rezultat AUC (Area Under the Curve) prej 0.991, duke e bërë programin një nga më të suksesshmit në këtë fushë.
“Motivimi im ishte të krijoja një mjet diagnostikues që të ishte jo vetëm i saktë, por edhe i arritshëm dhe i përballueshëm financiarisht,” thotë Hana Selmani. “Shumë sisteme shëndetësore kanë kufizime të mëdha, veçanërisht në fushën e shëndetit mendor, prandaj nevojitet inovacion i tillë.”
Përtej rëndësisë praktike, ky projekt krijon një urë të re bashkëpunimi ndërdisiplinor mes bioinformatikës, psikologjisë dhe inteligjencës artificiale — një sinergji që mund të hapë rrugë të reja për trajtimin dhe diagnostikimin e çrregullimeve mendore në të ardhmen.
Me këtë botim të parë, Hana Selmani ka treguar se shkenca e së ardhmes nuk njeh kufij, as gjeografikë e as tematikë. Ajo është një shembull frymëzues për të rinjtë që duan të bëjnë ndryshimin përmes dijes dhe teknologjisë./Versus.al/
